شریعتی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ» «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». آفتاب بن علی بن حسین بن علی راوی نور،شکافنده علم ازلی مادرش آینه، فرزند فرستاده عشق بنده خوب خداوند، خداوند علیّ آدم و جن و ملک پیش تو زانو زده اند خانه کوچک تو با دو سه دیوار گِلی همه سُبحانَکَ لا عِلمَ لَنا می گویند گاهِ تفسیر تو از آیه اللهُ ولی شعر من جابر عبدالله انصاری شد که سلامی برساند به تو با تنگ دلی
سلام می کنیم به حضرت باقر العلوم، سلام می کنیم به ماه رجب و سلام می کنیم به همه ی دوستان و عزیزان و مخاطبانی که در انتظار بارش رحمت الهی هستند در این ماه بی نظیر. به سمت خدای امروز خیلی خوش آمدید. حاج آقای عاملی سلام علیکم و رحمه الله. حلول ماه رجب بر شما مبارک باشد، ایام و اعیاد. خیلی خیلی خوش آمدید.
حجت الاسلام عاملی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ». محضر مبارک عزیزان خودم جای جای ایران عزیزمان عرض سلام و دعا و ادب دارم. مبارک باشد این ایام فرخنده، لحظه های قدسی، لحظه های بسیار مبارک. و خدا را شاکریم که فرصت داد به ما که درک بکنیم این ایام مبارک را؛ این برای ما بسیار توفیق بزرگی است. عرض ادب می کنیم به ساحت قدسی حضرت امام محمد باقر، سلام داریم محضر این امام همام. خدای متعال فرموده است که اگر کسی به شما سلام داد، سلام را برگردانید یا بهتر از آن، «وَإِذَا حُیّیتُم بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحسَنَ مِنهَا أَو رُدُّوها». صد درصد امام بزرگوار ما هم جواب سلام ما را به «اَحسَنِ وَجهٍ» برمی گرداند. از آن جا که یک لقب امام عبارت است از طبیب الاطبا. اسحاق جریر مریض بود ونمی توانست معالجه بکند، مایوس شده بود. آمد محضر حضرت، حضرت فرمود: «أَفَلا دَواءً» می خواهی برای شما یک دوای خوبی را ارائه کنم. گفت یابن رسول الله، من هر دارویی را خوردم، هر طبیبی، هر پزشکی رفتم، «عالَجتُ بِاَکثَرَ اَلف» بیش از هزار دوا را خوردم، اما «فَمَن تَفَعَت» چاره ای، اثری، فایده ای، نداشته است. حضرت یک جمله عجیبی گفت که برای امروز ما و این لحظه ی ما و مخصوصاً عزیزانی که امراض جسمی یا امراض روحی دارند بسیار بسیار خوب است. حضرت فرمود: «وَیحَکَ». این «وَیحَکَ» وای از روی عطوفت است، از سر عطوفت می گوید که وای بر تو. فرمود: «وَیحَکَ یا جَریری، وَ إنِّي طَبیبُ الاَطِّباء» روی کره زمین طبیبی نظیر من پیدا نمی شود. «وَ رأسُ العُلَماء». می دانید که راس نباشد جسد به درد نمی خورد. «وَ مَعدِنُ الفَقَهاء» فقه از ما می جوشد. «وَ سِیِدُ الاولادِ الاَنبیاءِ عَلی وَجهِ بِالاَرضِ» امام خودش را تعریف بکند خیلی بهتر است که. آقای اولاد انبیا هستم، آقا. کسی آقایی کند بالاخره سائل را رد نمی کند. همین امروز ما سلام می دهیم محضر این امام بزرگوار، به عنوان طبیب الاطبا برای امراض روحی خودمان. و عزیزانی که مبتلا به بیماری های سخت هستند می خواهیم که جواب سلام ما به «اَحسَنِ وَجهٍ» داده شود از طرف حضرت و عنایتی به ارادتمندان، کسانی که گرفتاری دارند، از طرف حضرت با وساطت حضرت به اذن رب ان شاءالله عنایت شود. این نکته را هم حالا بگویم خیلی خوب است. حضرات معصومین قدرت این که عنایت بکنند به بندگان خدا را دارند اما به اذن. خدا در قرآن فرموده است که حضرت عیسی اکمه و ابرص را معالجه می کرد به اذن، «بِإِذن»، مرده را زنده می کرد «بِإِذنی»، «بِإِذنی»، «بِإِذنی». چرا خدا این «بِإِذنی»، «بِإِذنی» را تکرار کرده است. چون معیار شرک توحید این است، «بِإِذنی». آن هایی که می گویند معیار شرک توحید حیات و ممات است، از زنده سوال کنی شرک نیست، از مرده سوال کنی شرک است، این معیار من درآوردی نیست. اصلاً اثری از این در قرآن نیست.
شریعتی: معیار اذن خدای متعال است.
حجت الاسلام عاملی: خدا عمداً تکرار کرده است «بِإِذنی»، «بِإِذنی»، تا یک معیار را درست بکند. اگر بگویی «السَّلامُ عَلیکَ یا رَسُول الله، اِشفَع لَنا عِندَ الله» و نیتت باشد که به اذن خدا، عین توحید است. باز فرصت را غنیمت می دانیم. خدا را شاکریم که رجب را درک کردیم و فرصت را غنیمت می دانیم، وظیفه است برای همه ما، شهدای خودمان را در این دهه مبارک فجر فراموش نکنیم. ما انقلابمان انقلاب آرمانی است، هزینه ای که پرداخت کردیم هزینه آرمانی است و مقام معظم رهبری فرمودند ملت ما باید آرمانی فکر بکند. آن عزت و شکوهی را که اجداد ما با درایت، با شجاعت، ایران عظیمی را درست کرده بودند که حالا 40 درصدش در دست ماست، ان شاءالله در چینش ملت ها، در چینش دولت ها، در جایگاه مناسب شان ملت خودمان ان شاءالله قرار بگیریم.
شریعتی: ان شاءالله. حال شریف و مبارک چطور است؟
حجت الاسلام عاملی: خدا را شاکریم.
شریعتی: الحمدلله . خیلی خوشحالیم خدمت شما هستیم. گذران عمر است، همین جوری می آید و می رود. و حالا رسیدیم به ماه رجب و با دل و جان دعای «یا مَن اَرجُوهُ» را می خوانیم و در مضامین بلندش می توانیم تامل بکنیم و بایستیم و نظاره گر رحمت حق تعالی باشیم. امروز اول ماه است، قربانی و صدقه هم فراموش نشود و نماز اول ماه. عزیزانی که می خواهند در طرح قربانی ما شرکت بکنند می توانند به کانال ما و سایت ما مراجعه بکنند یا با کد دستوری *789*3131# همراه بشوند در این طرح بزرگ. حاج آقای عاملی وعده داده بودند که از رحمت حق تعالی برای ما بگویند. بی صبرانه منتظر و مترصد هستیم که نکات ناب و لطیف شما را بشنویم.
حجت الاسلام عاملی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ».خدای متعال همیشه در پذیرایی است؛ «کُلُّ یَومٍ هُوَ فِي شَأن».
بر ضیافت خانه فیض نوالت منع نیست
در گشاده است و صلا در داده خوان انداخته
با این حال یک فرصت ها، سفره های خاصی هم دارد. برای این که انسان اولاً مبتلا به روزمرگی نشود، اگر مبتلا به روزمرگی بشود و در همان حال هم از دنیا برود خیلی خطرناک است. با این سفره ها، با این عنایت ها، خدای متعال انگیزه درست می کند، اراده انسان را در سلوک، در طهارت، در رسیدن به سفره های فاخر، تقویت می کند. این بزرگ ترین امتیاز یک مکتب تربیتی است که انگیزه درست بشود، انگیزه حرکت. و حضرت عرض کرده است به خدا که من این را فهمیدم که مسیر برای رسیدن به بساط یک چیز است؛ «عَزمُ اِرادَةٍ یَختارُکَ بِها» یک عزم و اراده می خواهد که درها باز بشود، عنایت خدا نازل بشود. عنایاتی که خدا در این ماه گذاشته است، در رجب، در شعبان، در ماه مبارک رمضان، برای این است که به خودش یک تکانی بدهد و راه بیفتد اراده ی جدی پیدا بکند. عید اصلی همین لحظه هاست. «السَّلامُ عَلَیکَ یا عیدَ اُولیاءِ الله»، در ماه مبارک رمضان می خوانید. ما برای چه عید می گیریم؟ جایی که توفیقات بزرگی به ما اقوال کرده است. چه توفیقی بالاتر از رجب، بالاتر از شعبان المعظم و ماه مبارک رمضان و شب قدری که «خَیرٌ مِن اَلفِ شَهر». و لذا عوامل اصلی عید در این لحظه ها، در این لحظه های قدسی نهفته است. این مناسب های زمانی در حالات روحی انسان، در سرنوشت انسان، در مسیر انسان، در نصیب و سهم انسان، فوق العاده است. به تعبیر ابن عربی «اَلمُناسِباتُ الزمانیه هيَ مِن اُمِّ المُناسِبات» از اصلی ترین عوامل موفقیت در سیر سلوک این است که شما خصوصیات زمانی را لحاظ کنید. شب با روز یکی نیست، «اللَیلُ لي». شب نیمه شعبان، شب جمعه، شب 27 رجب، شب تجلی اعظم، «اللّهُمَ إنِّي أَسأَلُکَ بِالتَجَلِّی الأَعظَمِ في هِذهِ اللَّیلَةِ». آن هایی که این خصوصیت ها را لحاظ می کنند هم حالت روحی آن ها عوض می شود، هم بسیاری از بلاها دفع می شود. در وداع ماه مبارک رمضان می خوانید: «كَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِكَ عَنَّا» چقدر ناگواری ها، سرنوشت های خطرناک، با تو از ما دفع شد. این لحظه ها در سرنوشت انسان تاثیر دارد و لذا نباید حرمت این لحظه ها را شکست. فرصت هم از دست بدهی حالت فرق نکند این سه ماه را مرحوم قاضی می فرمود سالک سبیل حق در این سه ماه باید حالتش فرق داشته باشد چون که عنایت خدا در این سه ماه متفاوت شده است. آن هایی که بی اعتنایی می کنند برای این سه ماه این ماه ها هم شفاعت دارند هم خصومت دارند. ماه مبارک رمضان شافع مشفع است، مثل قرآن. خصومت هم می کند. آقا رسول الله فرمود من می بینم کسی را روی زمین می کشند می برند. می گویم این کیست، چرا این گونه معامله می کنید. می گویند: «هذا مَن خَصَمَهُ رَمَضان» کسی است که ماه رمضان با این خصومت کرده است. و من آن جا می گویم: «إنِّي بَریءٌ مِمَن خَصَمَةِ شهر رَمَضان» من بیزارم از آن امتم که کاری بکند که حرمت ماه رمضان را بشکند و با آن خصومت بکند بیزارم. یعنی کسی که شفاعت بکند بشود بیزار. لذا روایت است: «وَیلٌ لِمَن کانَ شُفَعاءُهُ خُصَماؤهُ» وای به حال کسی که جوری زندگی بکند که ذوات مقدسه ای که باید شفاعت بکنند بیایند دشمنی بکنند. این یک کلاس خصوصی، این یک کلاس ویژه، خدا از سر لطف درست کرده است، توشه ی خوبی داشته باشیم، خودمان را تکان بدهیم، با سلامتی از این دنیا خارج بشویم. هر کس از این دنیا سالم خارج بشود ملائکه تعجب می کنند. هنر است، هنر. این هنر پیغمبر ماست که «خَرَجَ مِنَ الدُنیا خَمیصَاً وَ وَرَدَ اَخِرَةَ سَلیماً» از دنیا گشنه رفت، آن قدر گشنه ماند زن های پیغمبر به حالش گریه می کردند، اما از دنیا سلام خارج شد. چه سعادتی است که به بساط انس خدا با سلامتی وارد بشوی. خدای متعال سیستم تربیتی بسیار خوبی راه اندازی کرده است. این ها بخشی از مظهر ربوبیت خداست. اسم رب خدا ظهور کرده است، ما در داخل اسم رب داریم زندگی می کنیم. «فَلَمَّا تَجَلَّی رَبُّهُ لِلجَبَلِ» آن ظهور هم ظهور رب، عبودیت بود، نه ذات اعوذ بالله. حالا خدای متعال قرآنش را شروع کرده است؛ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ». این خودش یک مدرسه تربیتی است. رحمان یعنی سفره عام، اما اگر خودت را یک تکان بدهی یک سفره خاص هم دارم آن هم رحیمیت من است. یعنی اول قرآن یک انگیزه درست کرده است یک تکانی به خودت بده، نگذار روزها همین جوری بگذرد، نماز خواندی از سر عادت.
مرا غرض ز نماز آن بود که پنهانی
حدیث درد فراق، تو با تو بگذارم
وگرنه این چه نمازی بود که من، بی تو
نشسته روی به محراب و دل به بازارم؟
از این نماز ریایی چنان خجل شده ام
که در برابر رویت نظر نمی آرم
نماز باز هم نماز، ادب عبودیت، ادب زندگی در این نشئه. حالا ما چند کلمه برای آن که آن فلسفه اصلی رجبیت درست بشود من می خواهم در آن خصوص چند کلمه صحبت بکنم. چرا؟ چون فلسفه این است که انگیزه درست بشود، یعنی عزیزی که الان نشسته است حرف های ما را گوش می دهد بعد از این ها یک تصمیمی بگیرد که خدایا، برگشتم، تو هم برگرد. خدایا آمده ام، «عَبدُکَ بِبابِکَ أَقامَتهُ الخَصاصَة بَینَ یَدَیکَ یَقرَعُ بابَ اِحسانِکَ بِدُعائِهِ فَلا تُعرِض عَنّي بِوَجهِکَ الکَریمِ». حضرت آقای شریعتی، شما دعاهای ماه رجب را ببینید، یک کلمه ای از عذاب نیست، همه رحمت است، همه عنایت است. و بعضی اوصافی، بعضی دعاهایی این ماه دارد که درست کردنش مشکل است، محیر العقول است. «وَ آمَنَ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ»، این گناه کبیره است در دعا آمده است. «وَ آمَنَ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ» یعنی از تمام شر من مصون هستم، از مکر خدا «أَفَأمِنُوا مَکرَ اللهِ فَلَا یَأمَنُ مَکرَ اللهِ إِلَّا القَومُ الخَاسِرُونَ»، امن از مکر خدا.
شریعتی: یعنی چه خبر است که تو این قدر طمع می کنی.
حجت الاسلام عاملی: ببینید خدا چه سفره ای باز کرده است. کسی که بی اعتنایی کرده است چه ظلمی به خودش کرده است و چه فرصتی را از دست داده است. پشیمانی چنین شخصی اصلاً در قالب الفاظ قرار نمی گیرد. من این را از سر تحقیر عرض می کنم. «البِدار، البِدار، البِدار»، یعنی عجله، عجله، عجله. یعنی چه «وَ آمَنَ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ»؟ علمای ما آستین بالا زدند یک جور این را درست بکنند، این که در دعا آمده است. مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی می گوید یعنی به شرط توبه. می گوید فوق العاده است. سه اعمال دارد رجب مبارک، یکی تاکید بر دعاهای خاصه است. هیچی بلد نیستی از دعاهای مأثور که روایت شده است شما دست بالا بگیرید همین طوری دعا بکنید، حرف دلتان را با خدا بزنید. نمازی که بعد از آن دعا نیست رتبه این نماز خیلی پایین است چون با آن دعا، با آن اعلان نیاز حقیقی، اتصال درست می شود. اول دعا، دوم استغفار، سوم روزه. در روزه این ماه آن قدر تاکید شده است. بعضی از دوستان من در کشور آذربایجان این سه ماه را روزه می گیرند.
شریعتی: رجب و شعبان و رمضان.
حجت الاسلام عاملی: من تعجب می کنم. هفتاد سال زیر یوغ کمونیست ها بودند اما هویت خودشان را از دست ندادند. سه ماه را روزه می گیرند. اولاً خدا گفته است: «الشَهرُ شَهری» یعنی همه میهمان من هستید. خدا همیشه میزبان است، میزبانی مخصوص خدا از امروز شروع می شود. «الشَهرُ شَهری»، این اضافه، اضافه تشریفی است. همچنان که خیاط می گوید این لباس را برای خودم دوختم، یعنی عنایت خاصی به این لباس دارم. یعنی عنایت من در رجب مخصوص است. تا حصار زمان و مکان نشکند نمی فهمیم، لحظه های قدسی رجب را نمی فهمیم، سفره سفره خداست. همه ی ما سفره داریم. بعضی سفره ها خیلی بی نوا، نگاه کنی پوست خربزه است، پوست هندوانه است.
گاو در بغداد آید ناگهان
بگذرد او زین سران تا آن سران
زان همه عیش و خوشی ها و مزه
او نبیند غیر قشر خربزه
بعضی ها سفره دارند، سفره ی علی بن ابی طالب. پیغمبر ما فرمود: «اَبیتِ عِندَ رَبِّي» من شب در رختخواب نیستم. «اَبیتِ عِندَ رَبِّي یُطعِمُني وَ یَسقیني» خدا تا صبح مطعم من است. عجب سفره ای! خدا تا صبح ساقی من است. عجب سفره ای!
ساقیا امشب صدایم با صدایت ساز نیست
یا که امشب مست مستم یا که سازم ساز نیست
جوری باید این ماه در را باز بکنیم. «مَن طَلَبَ شَیئاً وَ جَدَّ وَجَدَ وَ مَن قَرَعَ باباً وَ لَجَّ وَلَجَ» در را بزنی بالاخره کسی باز می کند. پیغمبر ما فرمود در را باز می کند می گوید که هستی، چه کار داری. «اَشَهرُ شَهری»، ما مهمان هستیم، مهمان هم باید حرمت مهمانی را رعایت بکند. حرف شخصی داشتی دیگر از امروز ممنوع. جرات داشتی که پشت سر مردم حرف بزنی و تشخیصات ظنی، برداشت های ظنی، داشته باشی ممنوع. برداشت ظنی بلاست، بلا. چون معونه ندارد دیگر، در باز بشود دیگر نمی تواند بست. وای بر آن فرهنگ و مدنیتی که بالاسرش برداشت های ظنی بنشیند. سو ظن از همین جا شروع می شود. در شروع در باز می شود، آن وقت من راجع به روزه چند کلمه عرض بکنم. در روزه حضرت ختمی مرتبت فرمودند اگر زمین را پر طلا بکنند به شما بدهند افضل از صوم رجب نیست. یعنی خدا چقدر مشتری است برای این که کسی روزه بگیرد. روزه بگیری چه می شود؟ روزه بگیری هم از جهت روحی و عاطفی شما تقویت می شوی، هم از جهت جسمی شما سلامتی پیدا می کنید. خدای متعال غیرت دارد که شما سلام زندگی بکنید، غیرت دارد که قدرت روحی داشته باشید. روزه «جُنِّه» است از جهنم، می تواند آتش جهنم را خاموش بکند، نمی تواند آتش گرفتاری های جامعه ما را خاموش بکند؟! و حضرت فرمود هر کس یک روز از رجب را روزه بگیرد «کانَ مَعَنا فِي دَرَجَتَنا یَومَ القیامَةِ». ما نمی توانیم این را بفهمیم. درجه معصوم کجاست، درجه حضرت ختمی مرتبت، مقام وسیله. می توانی به آن جا برسی با روزه گرفتن در ماه رجب. این نشان می دهد که آن قدر طهارت در انسان درست می کند، آن قدر حالات معنوی را بالا می برد، چون این امر قراردادی نیست، اثر طبیعی روزه را دارد بحث می کند. و عجیب است که هر چه هزار بار بگوید «اَستَغفُرالله ذَالجَلالِ وَ الاِکرامِ مِن جَمیعِ الذُّنوبِ وَ الآثام» آن جا خدا می گوید: «اِن لَم اَغفِر لَستُ بِرَبِّکُم، لَستُ بِرَبِّکُم، لَستُ بِرَبِّکُم». این هم غیر از این هیچ جا نیامده است. یعنی اگر تو را نبخشم، پرونده ات را تجدید نکنم، پرونده جدیدی دستت ندهم و نگویم که «اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ » از نو شروع کن، مثل آن روزی که متولد شدی از مادر، پاک شدی. اگر این گونه نکردم با آن میزبان استغفار «لَستُ بِرَبِّکُم، لَستُ بِرَبِّکُم، لَستُ بِرَبِّکُم». اصلاً عقل حیران است در لحظات قدسی این ماه. از همه مهم تر آن نگاهی است که شروع می شود هر شب. یک فرشته ای از طرف خدا و خود خدا ندا می کند به ما انسان ها. ما که هستیم که خدا با ما این گونه صحبت می کند، ما را مورد خطاب قرار می دهد. آن هم چه خطابی، خطاب را نگاه کنی نعوذ بالله تزریق عبارت است، انگار خدا التماس می کند. شروع می کند هر شب، اگر کسی گوش داشته باشد می شنود. آقای قاضی می گفته است که من ماه را نگاه نمی کنم که آیا ماه رمضان شده است یا نه؛ فضا آن قدر نورانی می شود، فضا آن قدر معنوی می شود، که من می فهمم ماه وارد شد. مثل همان که شما در و پنجره را باز کنید هوای خاصی وارد بشوید می فهمید من این گونه می فهمم. «طُوبی لِلذاکِرین»؛ این طوبی، طوبی خداست. «طُوبی لِلذاکِرین» یعنی توجه دارند به جمال و جلال حضرت حق.
شریعتی: اهل ذکر هستند.
حجت الاسلام عاملی: ذکر مطالعه جمال خداست. نه این که غافلِ غافل باشیم، لب های تو تکان بخورد. خدا رحمت بکند آقای مهندسی را. می فرمود قبل از این که لب ها تکان بخورد قلبت باید تکان بخورد.
شریعتی: دلت باید تکان بخورد.
حجت الاسلام عاملی: بله. «طُوبی لِلذاکِرین»، «طُوبی لِلطائعین» آن هایی که به خدا می گویند لبیک و در اطاعت او هستند. «یَقُولُ الله تَعالی» خدا می گوید: «اَنَا جَلیسُ مَن جالَسَني» من همنشین می خواهم، کسی هست با من همنشین بشود. این را خدا می گوید. ما باید برویم سراغ خدا که بگوییم بیا با ما همنشین بشو، اما خدا می گوید. به تعبیر بعضی از علما تشنه برود سراغ آب طبیعی است، آب بیاید سراغ تشنه… . گدا بیاید سراغ جود طبیعی است، جود بیاید سراغ انسان گدا… . «مُطیعُ مَن اَطاعَني»، این که دیگر وحشتناک است. یعنی اگر کسی از من اطاعت کرده است من مطیع او هستم. کل قدرت در اختیار اوست. «غافِرُ مَن اِستَغفَرَني» آیا کسی هست که بیاید از من طلب غفران بکند تا من او را ببخشم. بعد فرموده است: «اَشَهرُ شَهري» ماه ماهِ من است، «العَبدُ عَبدي» عبد هم عبد من است. به خودش نسبت می دهد. چه شرافتی بالاتر از این نسبت و این نسبت امکان ندارد گرفته بشود. بدیل باز هم برای خودم است.
شریعتی: «العَبدُ عَبدي».
حجت الاسلام عاملی: مالِ بد بیخ ریش صاحبش. «وَالرَحمَةُ رَحمَتي فَمَن دَعاني في هَذا الشَّهرِ أَجَبتُهُ» اگر کسی مرا صدا بزند می گویم لبیک. مرحوم شیخ جعفر شوشتری گفته است دیده نشده است که عبدی مولایش را صدا بزند مولا بگوید لبیک. هر کس 10 بار بگوید «یا الله»، خدا می گوید لبیک. «وَمَن سَأَلَني أَعطَیتُه» سوال بکند عطا می کنم، «وَ مَنِ استَهدانِی هَدَیتُهُ» کسی اگر بیاید بگوید که خدایا مرا هدایت کن راه را پیدا کنم هدایتش می کنم، از دستش می گیرم. «وَجَعَلتُ هَذَا الشَّهرَ حَبلًا بَینِی وَ بَینَ عِبَادِی» من خواستم یک ریسمانی، یک حلقه ی موصوله باشد بین من و بین بندگانم، آمدم رجب را درست کردم. این رجب حبل است، حبل خداست. آویزان کرده است تا شما از این چاه بیرون بیایید.
کین جهان چاهی ست بس تاریک و تنگ
هست بیرون عالمی بی بو و رنگ
دنباله اش فرموده است: «فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إِلَیَّ» هر کس از این ریسمان بگیرد پیش خودم می رسد. یعنی جزایش خودم هستم. مرحوم میرزا جواد آقای ملکی تبریزی این جا که می رسد دو تکه خیلی خوبی دارد. اولش این است که چقدر مصیبت است که مولا این جوری دعوت به مجالست بکند، بنده سنگینی بکند. یک خلوتی نکند در عجب، یک سفره ی دلی باز نکند برای خدا. خدا موضع شکوا است، شکایتش را پیش خدا نبرد، از حالات روحی خودش شکایت نکند، نگوید خدایا روزها گذشت، هفته ها گذشت، ماه ها گذشت، سال ها گذشت، این چه چشمی است که من دارم. «اَشکُوا اِلَیکِ عِینَاً عَنِ البُکاءِ مِن خُوفُکَ جامِدًة وَ إِلی ما تَسُرُّها طامِحَةً». در مناجات شاکین است. از قلبش شکایت می کند. دومی اش عجیب است. این که خدای متعال می گوید «اَنَا جَلیسُ مَن جالَسَني»، ایشان یک حرف عجیبی زده است. فرموده است اگر شخصی که شرف این خطاب را پیدا کرده است روح تمام انسان ها دستش باشد، همه را به خاطر این خطاب فدا بکند، کاری نکرده است.
شریعتی: «اَنَا جَلیسُ مَن جالَسَني».
حجت الاسلام عاملی: «اَنَا جَلیسُ مَن جالَسَني». اگر بیاید «اَرواحِ ذِي الاَرواح» همه دستش باشد فدا بکند به خاطر عظمت این خطاب، «لَما عَدُّو شَیءً مِن حُقوقي وَ شُکرَ جَزاءِ مِن»
شریعتی: که خدا همنشین ات بشود و یا تو همنشین خدا بشوی.
حجت الاسلام عاملی: یعنی چه شرفی است که خدا ما را دعوت کرده است برای همنشینی. در دعای مشهود هم می خوانیم: «یا جالَسَني» ای همسایه دیوار به دیوار من. یعنی الان همه چیز آماده است که با ارتباط با خدا به مقامات برسیم. این تکه هایی بود از خصوصیات این ماه به شما عرض کردم.
شریعتی: یک چیزی اول فرمایشاتتان اشاره کردید و خیلی ساده و گذرا رد شدید. و من احساس می کنم خیلی جای تامل دارد، مخصوصاً تازه آغاز ماه رجب است و بنا است زیر بارش رحمت حق قرار بگیریم، که ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان روح دارد، حیات دارد، شعور دارد.
حجت الاسلام عاملی: همین طور است. چون که شفاعت دارد، خصومت دارد.
شریعتی: لذا اصلاً نحوه مواجهه ما با ماه رجب و با ماه شعبان و با ماه مبارک رمضان کاملاً با این نگاه و دید متفاوت خواهد بود. و این خیلی کار ما را به نظر من هم سخت تر می کند و هم راحت تر و مراقبتمان را بیشتر.
حجت الاسلام عاملی: همین طور است. یک سری دارد این سفارش در این ماه، سری دارد این روزه در این ماه، که شما با طهارت وارد ماه رمضان بشوید.
شریعتی: و مواجه بشوید.
حجت الاسلام عاملی: شما «مَغفُوراً» وارد ماه رمضان بشوید. این رجب و شعبان این قدر برنامه ریزی شده است همه مقدمه ماه رمضان است، یعنی ماه رمضان جوری است که اگر کسی آن ماه را درک بکند بخشیده نشود پیغمبر ما به او نفرین کرده است. یعنی چه مقدماتی آماده است برای عنایت خدا که کسی وارد بشود اما سرنوشت اش عوض نشود. چون سرنوشت آن جا نوشته می شود ما را دستور دادند که از حالا خودتان را تکان بدهید.
نگویمت که همه ساله می پرستی کن
سه ماه می خور و نه ماه پارسا می باش
جناب حافظ گفته است. یعنی او هم می گوید من به جایی رسیدم از این جا رسیدم. چه تعبیر خوبی. از این سه ماه توشه می گیری برای نُه ماه. من یک وقتی خدمت شما عرض کردم که علامه طباطبایی فرمود خدای متعال نتیجه ماه رمضان را دفعتاً به بنده خودش بدهد هلاک می شود.
شریعتی: ظرفیتش نیست.
حجت الاسلام عاملی: به طور تدریجی در طول سال کنار سفره ماه مبارک رمضان است. از آن ارتزاق می کنند. چرا این قدر تاکید شده است به روزه؟ راوی می گوید ما در قبرستان بودیم محضر پیغمبر، می رفت متوقف می شد، می رفت متوقف می شد. گفتیم یارسول الله چه خبر است، شما بین این قبور همواره می روی متوقف می شوی، می روی متوقف می شوی. آن قدر با صدای بلند گریه کرد که ما هم نتوانستیم خودمان را حفظ کنیم، ما هم ملحق شدیم به پیغمبر اکرم گریه کردیم. وقتی که یک مقدار آرام شد حضرت فرمود: «هُولاءِ یُعَذَبُونَ فِي قُبُورِهِم» من الان دارم داخل قبر را می بینم، عذاب این ها را می بینم. چه تحملی داشته است. ماها یک صحنه را ببینیم تمام می کنیم.
شریعتی: «اَلَم نَشرَح لَکَ صَدرَک».
حجت الاسلام عاملی: زندگی مختل می شود. «سَمِعتُ اَنینَهُم» ناله ی آن ها را شنیدم، دلم برایشان سوخت. «فَرَحمِتُهُم وَ دَعَوتُ اللهَ أن یَخفِفُ عَنهُم» گفتم خدایا به خاطر من تخفیف بده، «فَفَعَل» خدا شفاعت مرا پذیرفت. اما یک راهی من به شما نشان بدهم که شما مثل آن ها نشوید. گفتند چه یارسول الله؟ حضرت فرمود: «فَلَو صَامُوا هَولاءِ أَیّامَ رَجَبٍ وَ قَامُوا فِیهَا مَا عُذُّبوا فِی قُبُورِهِم» اگر این ها در ماه رجب روزه می گرفتند، عبادتشان را مواظبت می کردند، این جوری در قبر معذب نمی شدند. یعنی روزه گرفتن، عبادت، اخلاق انسان را درست می کند. سو خلق است که برای شما فشار قبر می آورد، «تَضییعُ نِعَم» است برای شما فشار قبر می آورد. فشار قبر سه علت اصلی دارد: یکی «تَضییعُ النِعَم» اضاعه نعمت. این سفره عظیمی که با این نان با این یارانه درست شده است ما این را می خریم برای دامداری، می آید تحویل می دهد به نانوایی، که روزی صد تا از آن نان ها لازم هم نیست پخت بکنی. چون جو گران است، گندم گران است، علوفه مشکل است. حالا بیاییم نعوذ بالله العظیم اهانت به نان، تضیع نعم. این فشار قبر می آورد. مردم می آیند صف می ایستند در فشار هستند. این فشار می شود فشار قبر، یعنی فشار قبر امر قراردادی نیست. «یا رَسُولِ الله صیامُوا مِن عَذابِ القَبر» آیا روزه و قیام ماه رجب امنیت می آورد از عذاب قبر. گفت بله، قسم به خدایی که من را مصون کرد. یک زن، یک مرد مسلمان، یک روز رجب را روزه بگیرد، یک شب خلوت را خدا بکند، نیتی جز خود خدا نداشته باشد، خدا می نویسد عبادت هزار سال. شما را به خدا به این نکته خوب توجه کنید. کسی بعد از مرگ بفهمد که دستش هم خالی است، بفهمد که اگر یک روز روزه می گرفت در رجب، یک شب عبادت می کرد، با خودش توشه عبادت هزار سال را می برد که الان نبرده است. نه نماز جمعه ای آمد تذکراتی بشنود، نه مسجد آمد، نه دست فرزندش را گرفت برای ادای دِین پدری، برای ادای دِین مادری، این بچه بیاید بشنود، یک حدیثی در مسجد بشنود. دست بچه را گرفتی آوردی مسجد، یک عالم عامل دارد صحبت می کند، می گوید حضرت عیسی و طفل هم دارد گوش می دهد. حضرت عیسی را حواریون گفتند که تو که مرده را زنده می کنی قبری را که ما می گوییم زنده کن. آمدند یک قبر پریشانی پیدا کردند، گفتند این را زنده کن که ببینیم این کیست. چون نفسش به نفس خدا خورده بود، استضائه از نور خدا کرده بود، نماز خوانده بود حضرت عیسی. نماز در محاذات خدا ایستادن استضائه از ذوق خداست. یک ندایی نکرد که «هُم بِإِذنِ الله»، خاک ها کنار رفت، یک مردی بیرون آمد دارد نگاه می کند، این ها هم مرد را نگاه می کنند که از سر و کله اش خاک می ریزد. گفتند: «فَسَئَلَ عَن حالِ» گفت تو که هستی، آن جا چه کار می کنی. گفت: «کُنتُ حَمالً فِي الدُنیا» من در دنیا حمال بودم، «فَحَمَلتُ حَمَلَ لَرَجُلِ» برای مردی هیزم حمل می کردم، «فَکَسَدُ مِنهُ خِلالاً» یک چوبی از او شکستم، «فَاَخلَلتُ بِه اَصلاني» دندان های خود را خلال کردم، «فَأَنَ مُطالِبُهُ مُزمُد» از آن روزی که از دنیا رفتم یقه من را گرفتند، گفتند چرا از هیزم مردم آن چوب را شکستی.
شریعتی: به همین اندازه؟
حجت الاسلام عاملی: به همین اندازه. تا الان گرفتار بودم که تو مرا صدا زدی. این را طفل شنید. این طفل محترم شد یک مهندس، شد طراح، طراحی بکند یک پروژه ای را، 2 درصدش برای طراح است. مثلاً فرض بفرمایید طراحی می کند راه آهن را، اگر از مسیر صاف برود می شود 100 میلیارد، اگر عمداً برگرداند چند تا تونل بزند می شود مثلاً هزار میلیارد. 2 درصدش چقدر تفاوت کرد. این حدیث یادش می افتد. شد پزشک، پزشکی که کارهایی که می خواهد انجام بدهد پوشیده است یعنی متخصص خودش می داند. مریض دلهره و اضطرابش وحشتناک است، هر چه بگوید مریض قبولش دارد. اختیار تماماً دست آقای دکتر، آقای پزشک محترم است.
شریعتی: می تواند جراحی نکند، بنویسد برو جراحی شو.
حجت الاسلام عاملی: بله. اصلاً می تواند بی جا و بی جهت یک تکلیف هایی درست بکند که هزینه خیلی هم بالا برود. یا بگوید که من باپ پول بیمارستان کاری ندارم، این پول را مثلاً باید به من بدهی و دلار هم بدهی، نه ریال. من این را شنیدم آن قدر ناراحت شدم که پول ملی ما این گونه شان آن شکسته بشود. دولت ما یک وظیفه دارد برای تقویت پول ملی ولی من به عنوان ایرانی یک غیرتی برای شئون ایرانی بودن خودم باید داشته باشم. مثال می زنیم این را. ما پزشکان بسیار بسیار متعهدی داریم که من خودم سالانه از این ها تجلیل می کنم و فوق العاده تجلیل می کنیم و غبطه می خوریم به توفیقات این ها. آمده آن جا این را یاد گرفته است همیشه در ذهنش هست که از من سوال خواهد شد از یک چوبی که از هیزم مردم بیایم بشکنم. این دِین پدر بود که این زمین را درست بکند، در خانه هیبت دروغ را نشکند، هیبت سو خلق را نشکند. وقتی یک دروغ بگوید هیبت شکست، طفل افتاد به سرازیری، یک جنایت درست کرد. حالا این می خواستم ندامت آخرت را بگویم.
شریعتی: خیلی نکته جالبی بود. دست اندازی ها و دست درازی ها به بیت المال و اموال مردم و این هایی که صمتی دارند، مسئولیتی دارند. خیلی تکان دهنده است. زلزله است.
حجت الاسلام عاملی: بله، ما هر چه تلاش فرهنگی بکنیم آخر سر باید برویم آموزش و پرورش. آن طفل مثل این که روی سنگ داری می نویسی، در ذهنش حک بشود. یعنی اول می پذیرد. سیستم تربیتی دنیا هم همین طور است که از طفولیت شروع می کنند. یک ایرانی می گوید که خانم من را صدا زدند در یکی از کشورهای اروپایی که می خواهیم به طفل آموزش بدهیم، آموزش راهنمایی رانندگی. اگر می خواهید شما هم بیایید. مادرش می گوید من رفتم روی ماشینی که روی بولبرینگ گذاشته بودند نشستیم، گفتند کمربند خودتان را ببندید، آن وقت مورب شد به این طرف، مورب شد به این طرف، بعد ماشین زیر و رو شد، ما هم آویزان شدیم. بعد به حالت اولیه درآمد. گفتند طوری شد؟ گفتیم نه. گفتند پس از این به بعد از کمربند استفاده کنید. می گوید الان محال است که ما سوار ماشین بشویم، بخواهیم کمربند نزنیم این طفل پدر ما را درمی آورد. آموزش این گونه است. سن که رفت بالا؛
چون پیر شدی حافظ از میکده بیرون شو
رندی و هوسناکی در عهد شباب اولی
ما باید برویم سراغ آموزش و پرورش، سرمایه گذاری در آموزش و پرورش. مفاهیم محیط زیست ما احتیاج داریم در قالب کارتون، در قالب درس های دبستان، ما یاد بدهیم. آن وقت شما نتیجه اش را بعداً ببینید. امکان ندارد طفل خراب کند. حالا ما امشب مخصوصاً، امشب شب بسیار استثنایی است. امشب شب لیلة الرغائب است. دیگر این خصوصیات که گذاشتند همواره چاشنی است، همواره تحریک است، مدام انگیزه درست کردن است، یک تکانی بخور. هر طور انسان هم باشد که این را بخواند یک طمعی پیدا می کند، یک آرزویی پیدا می کند. طمع و آرزو را اگر جمع بکنند ترکی می شود طامارزی. طامارزی یعنی طمع و آرزو. یک عشایری رفته بود حج، آمد من گفتم که رفتی مدینه. گفت بله. گفتم آن جا چه کار کردی؟ گفت رفتم کنار قبر امام حسن مجتبی، با امام حسن مجتبی نجوا کردم، گفتم آقاجان شما به شیعیان خودتان طامارزی ماندید، شیعیان هم به شما طامارزی ماندند. تو طمع و آرزو داشتی که شیعیان خوبی داشته باشی ولی به تو خیانت کردند، ما هم طمع و آرزو داریم که ای کاش ما در رکابت بودیم. چقدر با صفا. حالا شب طامارزی است، لیلة الرغائب. روایت است که وقتی یک ثلث شب برود هیچ فرشته ای در زمین و آسمان نمی ماند مگر این که همه جمع بشوند در کعبه و اطراف کعبه. می دانید که بیش ترین موجودی که خدا خلق کرده است، حتی از دانه های خاک هم بیشتر است، فرشته ها هستند. این ها همه در آن جا جمع می شوند، خدا یک توجهی به این ها می کند و به این ها می گوید که: «یا مَلائِکَتی، سَلُونی ما شِئتُم». «ما شِئتُم» مطلق، هر چه دلتان می خواهد از من بخواهید. «سَلُونی ما شِئتُم، فَیَقُولُونَ: رَبَّنا، حاجَتَنَا إلَیک أن تَغفِر لِصوامِ رَجَب». این یک درس تربیتی است، این برای خودش چیزی نمی خواهد. خیلی مهم است که انسان به مرتبه ای از بلوغ برسد سعادت دیگران آرزویش باشد. بزرگ ترین نشان بلوغ همین است. همین طوری بدن مادی را، اخلاق طبیعت بدن مادی را که سیما کردند این هنر نیست، دور خودش چرخیدن هنر نیست، کلاه من را باد نبرد این هنر نیست. اگر می خواهی دعایت مستجاب بشود دیگران را دعا کن. خدا ان قدر خوشش می آید که این بنده من چه قلب بزرگی دارد که دیگران را بر خودش مقدم کرده است. «وَ یُؤثِرُونَ عَلی اَنفُسِهِم»؛ «یُؤثِرُونَ» یعنی «مُقَدِمُون»، دیگران را مقدم می کنند برخودشان. «لَؤ کانَ بِهِم خِصاصَة» ولو خودشان وضعشان خیلی وخیم است. «أن تَغفِر لِصوامِ رَجَب، فَیَقُولُ الله تَبارَک وَ تَعالی:» خدا آن قدر خوشش می آید از این روحیه، می گوید: «قَد فَعَلتُ ذلِک». شبی که میلیاردها میلیاردها فرشته می خواهند برای تو دعا بکنند تو می خوابی؟! این فرصت را از دست می دهی؟! دیگر چاشنی بالاتر از این، انگیزه بالاتر از این. این که آن ها هر وقت از خودشان چیزی نگفتند و دیگران را یاد کردند این یادم افتاد که پیغمبر ما که معراج رفت نماز تشریح شد، خدای متعال گفت: «السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا النَبيُ وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُه». پیغمبر ما گفت نه خدایا، من تنهایی نمی خواهم، «السَّلامُ عَلَینا وَ عَلی عِبادُ اللهِ الصالِحین» من می خواهم آن ها هم با من شریک باشند، من نمی خواهم یکه خوار باشم. امیرالمومنین گریه می کرد، گفتند چرا گریه می کنی. گفت 10 روز است که من تنهایی دارم غذا می خورم، مهمان ندارم. من می ترسم که خدا قصد اهانت به من داشته باشد که در سفره فقط دست من به سفره می رود. بهترین سفره آن است که دست های زیادی بروند در سفره، «عَلی صَفَوٍ»باشند. آن وقت خدای متعال سلام را عوض کرد. گفت: «اَلسَّلامُ عَلَیکُم وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُه». این مقدمه بحث اصلی ماست. چون رجب ظهور رحمت خدا است ما جلسه آینده شروع می کنیم از مظاهر رحمت خدا نسبت به انسان ان شاءالله به طور مفصل صحبت می کنیم.
شریعتی: ان شاءالله. خیلی ممنون و متشکرم از شما. لیلة الرغائب و شب جمعه و شب زیارتی سیدالشهدا و حلول ماه رجب و «لَبَیکَ یا داعيَ اللهُ» و خلاصه نفخه ای دیگر بیامد، هوش باش. خوش به حال آن هایی که قدر می دانند. ما را هم دعا بکنید. اهالی خوب سمت خدا که دیگر حالا به پهنه میهن پهناور اسلامی در کنار هم هستیم. مخصوص برای شفا مرضا و رفع گرفتاری ها حتماً دعا بکنید. مشرف بشویم به ساعت نورانی قرآن کریم. صفحه 435 را دوستانم تلاوت خواهند کرد. صدقات، هدایا و نذوراتتان را می توانید در قالب قربانی به درگاه های پرداختی که عزیزان ما در کانال ما، در سایت ما و در صفحه 800 شبکه پیام نما قید می کنند و ذکر می کنند پرداخت بکنید و ان شاءالله عزیزان ما قربانی ماه رجب را با شکوه هر چه تمام تر با همت و مشارکت و مساعدت شما انجام بدهند. آیات نورانی سوره مبارکه فاطر را خواهیم شنید. آیات 4 تا 11 این سوره مبارکه را بشنویم و برمی گردیم، با احترام و با افتخار همراه شما و در کنار شما. عید میلاد امام باقر (ع) بر همه شما مبارک و مهنا باشد.
شریعتی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». خیلی خوشحالیم که همراه شما هستیم و در کنار شما. آخر هفته خوبی را برای تک تک شما از خداوند قادر متعال مسالت می کنم. اشاره قرآنی امروز را حاج آقای عاملی بفرمایند و حسن ختام فرمایشات شان باشد و ان شاءالله خداحافظی کنیم.
حجت الاسلام عاملی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ». « مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا ۚ»؛ یکی از آیات بسیار مهم قرآن است. کسی اگر دنبال عزت است خدا را رها نکند، عزت دست خداست. اگرکسی می خواهد در جامعه عزت داشته باشد، در تحصیل عزت داشته باشد، در خانواده عزت داشته باشد، در سیاست عزت داشته باشد، راه فقط توحید است. علتش هم این است که عزت صدها هزار مقدمه لازم دارد. این مقدمات دست انسان نیست.
هر سو دَوَد آن کس ز بر خویش براند
و ان را که بخواند به در کس ندواند
در حدیث قدسی است که خدا فرموده است به عزت و جلال ام قسم اگر کسی به غیر من امید استقلالی ببندد امیدش را مبدل به یاس می کنم. بعضی ها می گوید اسباب ظاهری عزت باشد دیگر چه احتیاجی به دعا، اگر اسباب ظاهری عزت نیست چه فایده ای دعا دارد. اولاً که دعا خودش جزو اسباب این عالم است، ترک اسباب نیست. اعتقاد به این که خدا کار من را درست می کند، اعتماد به خدا جزو اسباب است. ثانیاً بارها دیده شده است که خیلی ها اسباب ظاهری داشتند اما ذلیلِ ذلیل شدند. صدام همه چیز داشت ذلیل شد، قزافی چه هیبتی داشت ذلیل شد، بعضی از سلاطین رضاخان با آن هیبتی که داشت و با آن کب کبه ای که داشت پسرش تمام قدرت ها کنارش بودند اما چقدر ذلیل شدند. حضرت امام یک عبا داشت، یک قبا داشت، با 10 میلیون جمعیت تشییع شد. خدای متعال همه را در یک آیه جمع کرده است. «قُلِ اللهُ مَالِکَ المُلکِ تُوتِي المُلکِ مَن تَشَاءُ وَ تَنزِعُ المُلکَ مِمَّن تَشَاءُ».
شریعتی: خیلی از شما ممنون و متشکرم. و در این ماه هم که فرمود: «اَنَا جَلیسُ مَن جالَسَني». خوش به حال آن هایی که همنشین خدای متعال هستند. حاج آقای عاملی دعا بکنند و ان شاءالله خداحافظی بکنیم.
حجت الاسلام عاملی: یک دعایی که از گنجینه های بزرگِ بزرگ اهل بیت است، « اللهم انقلنی من ذکری الی ذکرک و لاتترک بینی و بین ملکوت عزک باباالا فتحته و لا حجابا من حجب الغفله الا هتکته حتی تقیم روحی بین ضیاء عرشک ». من اگر جای بینندگان محترم باشم این دعا را هیچ ترک نمی کنم. خدایا یک وقت من تو را ذکر می کنم، یک وقت تو مرا ذکر می کنی. من را از مقام «ذِکري» به مقام «ذِکرِک» ببر و بین من و خودت هیچ حجابی را نگذار. «وَ لا تَترُک بَیني وَ بَینَ مَلَکُوت عِزِّکَ باباً» هیچ درِ بسته ای را برای من بسته نگه ندار، در رحمت را باز کن تا مرا بگیری ببری، «حَتِّی تَقیمُ رُوحي بَینَ ضیاءِ عَرشک» در برابر نور عرش خودت مرا قرار بده. «حَتِّی تَقیمُ رُوحي بَینَ ضیاءِ عَرشک» که دیگر اوج گرفت، در انتهای دعا رفت به کجا رسید. یا الله، یا الله.
شریعتی: ان شاءالله ما هم برسیم. خیلی از شما ممنون و متشکرم، خدا ان شاءالله شما را حفظ بکند. ماه رجب، ماه شعبان، ماه رمضان، همان طور که حاج آقای عاملی فرمودند مراقبت هایی دارد، حواسمان باشد. حالا اگر خاطرم بود شنبه، یکشنبه، کتاب المراقبات میرزا جواد آقای ملکی تبریزی را می آورم ان شاءالله خدمتتان معرفی می کنیم. دوستانی که اهل مطالعه هستند یا اگر دارند حتماً مراجعه بکنند. باید خداحافظی بکنیم. بهترین ها را برای همه شما از خداوند قادر متعال مسالت می کنم و عرض می کنم خدا یک سنگ ریزه ای از سلسله جبال علوم باقری به تک تک ما عنایت بکند، ان شاءالله. تا سلامی دوباره.
فایل تصویری این برنامه
فایل صوتی برنامه
