پاداش گريه بر امام حسين عليه السلام

از روایاتی که از ائمه اطهار علیهم‌السلام نقل گردیده است، روشن می‌شود که در سوگ امام حسین علیه‌السلام گریستن، گریاندن و خود را به گریه واداشتن، پاداش‌هایی عظیم دارد و مایه دستیابی به رحمت الهی، سعادتمندی، و دخول در بهشت جاویدان می‌شود. در برخی روایات تصریح شده است که پاداش‌های مذکور در برابر گریه‌ای اندک، به فرد گریه‌کننده عطا می‌شود. بی‌گمان این روایات در برپایی عزاداری امام حسین علیه‌السلام بقا و تداوم آن نقشی فراوان داشته، همواره مایه تشویق سوگواران حسینی بوده است. حال در این‌باره، پرسش‌هایی مطرح است:

1. آیا اعطای پاداش در برابر گریه برای امام حسین علیه‌السلام شامل هر گریه‌کننده‌ای با هر نیتی و با هرگونه عملکردی می‌شود؟

2. چگونه اندکی گریه می‌تواند مایه سعادت‌مندی انسان و دخول در بهشت جاویدان شود؟

در پاسخ به چنین پرسش‌هایی، ابتدا باید اذعان کرد که گریه بر امام حسین علیه‌السلام در جایگاه یک عمل عبادی که در خور اجر و ثواب فراوانی است، هم‌چون سایر عبادات، ارتباطی تنگاتنگ با نیت افراد پیدا می‌کند؛ به‌طوری که اگر اولاً خالصانه و به قصد تقرب به خداوند انجام شود، و ثانیاً با معرفت و شعور همراه باشد،‌ به بالاترین درجه پذیرش می‌رسد و فرد را به بالاترین پاداش‌ها می‌رساند. هم‌چنین شکی نیست که خداوند هرگز گریه از روی ریاکاری و خودنمایی را نمی‌پذیرد. برخی به اشتباه پنداشته‌اند ریا در گریه برای امام حسین علیه‌السلام استثنا شده و حرام نیست و گمان کرده‌اند که تباکی، تجویزی برای ریاکاری است. در حالی‌که همان‌گونه که پیش‌تر در بیان مفهوم تباکی گذشت، «تباکی» خود را به گریه واداشتن است که اگر از روی اخلاص و معرفت باشد، قطعاً اجر فراوانی دارد.

افزون بر این، باید بر این نکته نیز پای فشرد که در پیشگاه خداوند، همه اعمال محاسبه می‌شوند، و این همه فضیلت که برای گریه بر امام حسین علیه‌السلام بیان شده و این‌که اشک چشم، آتش دوزخ را فرو می‌نشاند و غمگین‌شدن در سوگ شهیدان کربلا ایمنی از عذاب است، در صورتی است که گناه، فسق و آلودگی انسان به قدری نباشد که مانع رسیدن این فیض‌های الهی شود. بنابراین سزاوار است که عزادار حسینی درباره عزاداری خود و نیز نیتش، دچار شک و تردید و خدای ناکرده ناامیدی نشود و همواره بکوشد تا هم معرفت خود را به امام حسین علیه‌السلام و هم مراتب اخلاصش را بیفزاید. در این‌باره باید دانست که هدف اصلی از تشکیل مجالس و محافل حسینی، زنده نگاه‌داشتن مکتب اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام است. بر این اساس، شایسته است عزاداران امام حسین علیه‌السلام به‌گونه‌ای رفتار کنند که این هدف تأمین شود و شکی نیست که با تسامح در ارتکاب گناه، یا با ریاکاری نمی‌توان به چنان هدف مقدسی دست یافت.

شایسته است متولیان مجالس و محافل عزای امام حسین علیه‌السلام و نیز واعظان، خطیبان و مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام، به این هدف اساسی توجه کامل داشته باشند و بدانند که گریستن و برپایی عزای امام حسین علیه‌السلام نه‌تنها ابزار مودت، بلکه وسیله‌ای برای حفظ نهضت و آرمان‌های اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام است. شکی نیست که اگر این مجالس همراه با اخبار و مطالب سست و ضعیف و چه‌بسا کذب و نادرست و وهن‌آمیز، برپا شود، هرگز به آرمان‌های امام حسین علیه‌السلام منتهی نمی‌شود. استاد شهید مطهری در این‌باره می‌فرماید: گریه بر شهید، شرکت در حماسه او و هماهنگی با روح او و موافقت با نشاط و حرکت اوست… . (قیام و انقلاب مهدوی/ 121، 122)

امام حسین علیه‌السلام به واسطه شخصیت عالی‌قدرشان، به واسطه شهادت قهرمانانه‌شان، مالک قلب‌ها و احساسات صدها میلیون انسان هستند و اگر کسانی‌که بر این مخزن عظیم و گران‌قدر احساسی و روحی گمارده شدند، یعنی سخنرانان مذهبی [و مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام] بتوانند از این مخزن عظیم در جهت هم‌شکل‌ کردن و هم‌رنگ کردن و هم‌احساس کردن روح‌ها با روح عظیم حسینی بهره‌برداری صحیح کنند، جهانی اصلاح خواهد شد.

یادآوری

گفتنی است اخباری که درباره ثواب و فضیلت عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام یا سردون شعر در سوگ آن حضرت، از معصومان علیهم‌السلام رسیده است، در واقع درصدد نفی دیگر تکالیف و وظایف یک مسلمان یا جایگزینی آن‌ها نیست؛ بلکه گویای این است که این اعمال، شأن و اقتضای چنان پاداش‌هایی را دارد. طبعاً انجام احکام و تکالیف شرعی دیگر – طبق اصطلاح پذیرفته‌شده اصول فقهی نزد علمای اسلام – نوعی مقید لبی (قید و شرط عقلی) برای این روایات محسوب می‌شود.

توضیح این‌که آیه شریفه انما یتقبل‌الله من‌المتقین (مائده، 27) دلالت بر این دارد که شرط قبولی اعمال، تقوای الهی است. از این‌رو وصول به پاداش عزاداری بر امام حسین علیه‌السلام، مشروط و مقید به این است که عزاداران، تقوای الهی پیشه کنند و در زمره متقین باشند. بر این اساس، عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام هم‌چون دیگر عبادات یا صالحات و سنن و مستحبات مانند دعا، صدقه، زیارت، توسل و… برای رسیدن به بهشت جاویدان و قرب به پروردگار، در حد «مقتضی» است و هنگامی «فعلیت» می‌یابد که عزاداران، از معاصی و گناهان که نقش «مانع» را دارند، به دور باشند و در صورت آلودگی، توبه کنند. (بحار، 44/293-296) بر این اساس عزادار حسینی، با رعایت ضوابط دینی، در پرتو پیوند عاطفی و اتصال روحی با راه و فکر و خط امامان علیهم‌السلام و شهدا،  خویشتن را از زشتی، پلیدی و گناه حفظ می‌کند و در طریق کمال گام می‌نهد.

منبع: مقتل جامع حضرت سید‌الشهدا علیه‌السلام

بر گرفته از نشريه افق حوزه

(دستورالعمل های اخلاقی)