شریعتی: بسم الله الرحمن الرحیم اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم. خانم‌ها و آقایان سلام. حجت الاسلام عاملی: توفیق بزرگی است خدمت عزیزان‌مان هستیم، خدمت ملت عزیز، ملت بزرگ ما عرض ادب و احترام داریم و در برابر عظمت ملت بزرگ آرزو می‌کنیم و از خدای متعال عالی‌ترین عنایات را برای عزیزان مسئلت داریم. ان‌شاءالله که توفیق طاعت، عبودیت، تهجد، مناجات، خلوت و انس با خودش را نصیب ما بکند. روز پنجشنبه، روز جمعه، روز قدسی است. ما به قدسیت لحظه‌ها اعتقاد داریم مخصوصاً از غروب پنجشنبه تا غروب جمعه عنایات خدا استثنایی است.
ان‌شاءالله که در این لحظه‌های قدسی خدای متعال آن عزیزانی را که ذوی‌الحقوق ما بوده‌اند، معلمین ما، اساتید ما، شهدای ما، والدین ما، تمام کسانی که بر ذمه ما حقی دارند، الآن در عالم برزخ، در رحمت خدا هستند، برای همه آنها از خدای متعال عنایت خاصه مسئلت داریم. ان‌شاءالله خدای متعال کسانی را که از شیعیان امیرالمؤمنین در زندگی اشتباهاتی کردند در برزخ گرفتار شدند چون که حضرت فرمود: ما در برزخ با شما کاری نداریم. شفاعت ما برای آخرت است. حضرت امام می‌فرماید ذخیره را آخر سر می‌آورند. آخر سر هم آخرت است نه برزخ. آنها که چشم به راه هستند در برزخ رحمتی، عنایتی به آنها برسد، ثواب این مجالس خیلی خیلی بالا است. من شخصاً اعتقاد دارم حصار زمان و مکان نشکند. ما عظمت مجالس موعظه و تبیین معارف دین را نمی‌توانیم عمقش، کنح آن را بفهمیم. ان‌شاءالله که در این حسنات سهیم باشند و خدای متعال با عنایت خاصه به کشور ما، به ملت ما، به گرفتاران ما توجه بفرمایند.
شریعتی: ان‌شاءالله. به مناسبت ماه ربیع الاول که ماه میلاد پیغمبر است حاج آقای حجت الاسلام عاملی یک بحثی را آغاز کردند که پایه‌های تمدنی که پیغمبر ما پایه‌ریزی کرد و پایه‌گذاری کرد، اگرچه خیلی فاصله داریم، ارکان اینها چیست؟ یک سری نکات را فرمودید و ان‌شاءالله ادامه فرمایشات شما را خواهیم شنید.
حجت الاسلام عاملی: بسم الله الرحمن الرحیم. یک تمدن در فاخریت خودش مرهون و مدهون اموری است از جمله نگاه به زن. یعنی جایگاه زن اگر درست تبیین نشود ما نمی‌توانیم از فاخریت یک تمدن، از اینکه برای بشریت برکت دارد و برای بشریت کرامت دارد صحبت کنیم. حالا که پیغمبر ما یک طرح آسمانی که خود خدا نوشته است «إِنَّا سَنُلْقي عَلَيْكَ قَوْلاً ثَقيلا» مدنیتی آسمانی برای بشریت آورده است. مدنیتی که آخرین مدنیت است. آن آقایی که گفته اندیشه لیبرالیسم آخرین نقطه تاریخ است چون تاریخ را درگیری درست می‌کند. بعد از اندیشه لیبرالیسم ما دیگر درگیری نداریم تا تاریخ درست شود، معلوم شد همه کشک بوده است و خودش هم از حرفی که زده بود برگشت. آن پیغمبر به اصطلاح اندیشه لیبرالیسم. اما حرف‌‌های پیغمبر ما هیچ ناسخی ندارد و هیچ‌وقت محسوب نمی‌شود. اینها بر اساس مصالح نص الامری پایه‌ریزی شده است و خدای متعال که علی یعلم من خلق و هو اللطیف الخبیث آشنا و مشرف بر حقیقت انسان است، اینها را خدای متعال پایه‌ریزی کرده است و بر ما وظیفه است که اینها را تبیین کنیم. یکی از مطالب بسیار مهم این است که نهاد خانواده اولاً باید مشخص شود در این تمدن چه جایگاهی دارد و دوم زن. اولاً که نهاد خانواده محل پمپاژ عواطف به جامعه است. اگر این به هم بریزد در معرض تزلزل باشد، ارزش زیرین خودش را از دست بدهد یعنی به چشم حجر زیرین، سنگ زیرین یک تمدن اگر به آن نگاه نشود، به سادگی ما نهاد مقدس را بزنیم خراب بکنیم، به تعبیر مقام معظم رهبری نهاد خانواده سلول جامعه است. اگر در بدن سلول آفت پیدا کرد کل بدن در معرض تلف هست. قدسیتی که نهاد خانواده دارد هیچ چیز چنین قدسیتی ندارد. پیغمبر ما فرمود: ما بنی فی الاسلام. بنایی که مهمتر و مبارک‌تر از نهاد خانواده باشد، مبارک‌تر از تزویج باشد. اولاً محل پمپاژ عواطف است یعنی عواطف از این طریق به جامعه تزریق می‌شود. می‌دانید که عواطف سرمایه جامعه است. اگر عواطف نباشد جامعه را آمریکایی درست می‌شود که وقتی یخچال آن را باز کردند دیدن پر از قطعه‌های بدن انسان است. انسان‌ها آدم‌خوار می‌شوند. یک مسئله ساده‌ای نیست که در دوران حساس تربیتی که زودگذر است و یکی از علماء می‌گوید من می‌خواهم داد بزنم به پدرها و مادرها که آن مقطع را نگذارید از دست شما برود. آن از دست رفت دیگر فرزند، فرزند شما نیست. فرزند شما فرزند افکار اندیشه وارداتی است. افکار و اندیشه‌ای است که سوار بر امواج وارد زندگی شما، خانه شما شده است. که در روایات ما 18 سالگی را تعیین کرده‌اند. «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما يَتَذَكَّرُ فيهِ مَنْ تَذَكَّر» خدا به اهل جهنم می‌گوید مگر من عمری ندادم به شما که در آن عمر می‌توانستید خود شما پایه‌های سعادت ابدی خودتان را درست کنید زیر آن می‌نویسند این توبیخ است برای ابنای ثمانیت عشر. فرزندانی که، بچه‌هایی که 18 سالگی را درک کردند. یعنی تا 18 سالگی پدر و مادر لحظه لحظه را نباید از دست بدهند. بعد از آن 18 سالگی و طبق بعضی از روایات از 21 سالگی اگر درست شد، درست شد، درست نشد دیگر بچه مال شما نیست. فلا خیراً. یعنی خیلی سخت است. در چنین مقطعی نهاد خانواده حرف اصلی را در جهت تربیت می‌زند. نباید خانواده یله باشد، نباید خانواده افسارگسیخته باشد. خانواده باید یک استراتژی تربیتی داشته باشد. دروغ ممنوع. نه پدر، نه مادر، نه هیچ‌کس. نباید هیبت دروغ را در منزل داشته باشد.
شریعتی: و همین خانواده است که جامعه را می‌سازد. سالم که باشد جامعه هم سالم می‌ماند.
حجت الاسلام عاملی: سلول همین است دیگر. مقام معظم رهبری فرمودند. و خانواده کانون عفت است. عفت جامعه باید حفظ شود. عفت اگر حفظ نشود بر تمام شئون تأثیر می‌گذارد. خشم و شهوت مردم را اول کند/ زاستقامت روح را منزل کند. در اینجا خدا گفته است خلق الانسان ضعیفا. کانون عفت هست و مخصوصاً کانون پایه‌ریزی نسل سالم است. قصد ما از همان جا شروع می‌شود و لذا اگر آنجا پایه‌ریزی نسل سالم به هم بخورد، نسل قطع بشود یا نسل آلوده درست شود، اگر پدر شراب بخورد، اگر مادر شراب بخورد، فرزندی درست شود می‌گویند فهو نجس. نگته فهو متنجس. می‌گوید فهو نجس. تمام افکار و اندیشه تأثیر دارد در روحیات و شخصیات فرزند. یعنی آن خانواده باید تمام اصول را رعایت کند تا نسل سالمی که عرضه نگهداری کشور، عرضه پیشرفت دادن به کشور یعنی تقدم درست کند برای یک ملت، برای یک کشور، فرزندانی درست شود که یک کشور مدیون هستند، فرزندانی درست شود که یک تاریخ برای آنها مدیون هستند.
شریعتی: بشریت مدیون هستند.
حجت الاسلام عاملی: فکر می‌کنید کی درست می‌شود؟ نهاد خانواده درست بشود. الآم مدرسة اذا اهدتها اهدت شعبا طیب العراقی. یکی از شعرهای مشهور مشهور در کشورهای عربی است. مادر که می‌گویی مثل مدرسه می‌ماند. الآم مدرسه اذا اهدتها، این مادر اگر مادر آرمانی باشد، اهدت شعبا طیب العراقی. یک ملت آرمانی درست می‌شود. اینکه گفته‌اند الجنة تحت اقدام الامهات درست معنا نکرده‌اند. معنی آن این است که هر کس پایش به بهشت رسیده است، بر اثر عنایات مادر است. حضرت فرمود هر کس خنکی محبت ما را در دلش احساس کرد به مادرش دعا کند. یعنی مادر اینطوری است. یعنی بعضی جوان‌های عزیز ما یک رنگی را می‌بینند دنبال آن راه می‌افتند. گاهی در را که زدی نسلت تمام شد. در را زده است برای خواستگاری. تا در را زد نسلش تمام شد. در روایت ما گفته‌اند دختری که خیلی خوشگل است اما در منبت سوء، منبت یعنی محل رویش، محل رویش او سوء است، حرمات خدا آنجا شکسته می‌شود، حرمت بزرگان آنجا شکسته می‌شود. در برابر ذات لایتناها ادبی آنجا دیده نمی‌شود. تمام ثروت ما، حیثیت ما، شرف ما در دنیا این است که در برابر ذات لایتناها خضوع داشته باشیم. چرا نماز؟ سجده دارد، رکوع دارد. بالاترین خضوع رکوع است، بالاترین خضوع سجده است. در برابر عظمت کائنات خاضع می‌شویم. در برابر عظمت خالق کائنات خضوع پیدا می‌کنیم. اگر کسی این را نداشته باشد یعنی معنای آن این است که از این کتاب هیچی نفهمیدم. کسی که از این کتاب، کتاب تشریع، کتاب تدفیع هیچی نفهمیده است، زندگی‌ات را شریک زندگی کردی، برای خودت نسلت را آنجا گذاشتی، آن وقت نتیجه آن چه می‌شود؟ رسول خدا فرمود: اخطار لنتفکم. هر جایی را محل نسل خودتان قرار ندهید. ژن بسیار بسیار حساس است. 20 سال خودش را نشان نمی‌دهد. 30 سال، 100 سال خودش را نشان نمی‌دهند. بعد از 100 سال ژن خودش را نشان می‌دهد. و لذا می‌گویند که بعضی‌ها تا در را می‌زنند نسل‌شان تباه می‌شود. ما آذری‌ها می‌گوییم اجاقی یاندی. یعنی اجاقش سوخت، رفت. حالا در اینجا نهاد مقدس خانواده باید جایگاه داشته باشد. الآن هر رئیس‌جمهوری به آمریکا می‌آید از نهاد خانواده صحبت می‌کند. می‌بینند اشتباه کردند کاری کردند که نهاد خانواده به هم بریزد. اولین اشتباه آخرین اشتباه است. در آموزش مین این را می‌گویند. پدیده‌های اجتماعی همینطور است. یعنی عمر انسان یکبار داده شده است، یکبار که حرکت کرد، دیگر بار دوم داده نمی‌شود. هر چه التماس هم بکند رب ارجعونی می‌گوید امکان ندارد. بنابراین نهاد مقدس خانواده، آقای رسول الله یک اصلی را پایه‌گذاری کرد، گفت که نهادی به قداست نهاد خانواده نیست. یعنی همه باید دست به دست بدهید، حرمت نهاد خانواده، پایداری نهاد خانواده، ثبات نهاد خانواده حفظ شود. دولت یک وظیفه‌ای دارد، ملت یک وظیفه‌ای دارد، آشنایان یک وظیفه‌ای دارند. صلح رحم برای این نیست که بروی لم بدهی بنشینی آنجا حالش را بپرسی چای بخوری برگردی. صله رحم برای این است که فامیل‌های بشوند یک واحد مجموعی. کسانی که زندگی‌شان مشکل دارد مشکلات حل شود و در این خصوص یک حرف عجیبی حضرت ختمی مرتبت زده است. آن هم این است که کائنات به این بزرگی کجا منتهی می‌شود؟ شما بگویید معنای انتها چیست؟
شریعتی: ته ندارد.
حجت الاسلام عاملی: بگویید ماده تاریکی. آن هم یک موجودی است. بگویید خلأ لایتناها آن هم یک موجودی است. کجا این کائنات منتهی می‌شود؟ هر ثانیه میلیاردها کهکشان درست می‌شود. ثانیه. چون خدا می گوید و انّا نعوثعون و یخلقک ما لا یعلمون خلق می کند چیزهایی را که شما نمی دانید یا خالق ما یری و ما لا یری. ما یرای ما چه قدر است؟
شریعتی: اینها تازه چیزهایی است که ما به آن رسیدیم و …
حجت الاسلام عاملی: همان ما یری، ما لا یری چه قدر است؟ که خدا می گوید اگر بخواهید بنویسید «ما نَفِدَتْ كَلِماتُ اللَّه» (لقمان/27) این بزرگ است. الان شما این میز را تکان بدهید چه قدر سخت است. اما دو چیز این کائنات را تکان می دهد. نگاه را ببینید، دقت را ببینید، لطافت را ببینید، یکی عبارت است مسئله طلاق. عرش خدا را به لرزه در می آورد. و مسئله، مسئله اشک یتیم است که این قدرت را دارد که آن را به لرزه در بیاورد. لرزه در بیاورد معنی آن چیست؟ لرزه در بیاورد یعنی در نگاه خدا بسیار بسیار سنگین است که بیند دو عزیزی، یک دختر خانمی که یک آرزوهایی دارد، آقا پسری که آرزوهایی دارد در اول زندگی خود، در وسط زندگی خود بیاید و این نهاد به هم بخورد. فقر عاطفی بچه ها را بگیرد. اینها همه مسائلی است که دین ما، خدای ما، اول روزی که ما را به کره خاکی فرستاد این فکر را کرد که ما غم و غصه نداشته باشیم. اول کار گفت «فَمَنْ تَبِعَ هُدايَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون» (بقره/38) معنی این چیست؟ یعنی از اول در فکر این است که ما غم و غصه نداشته باشیم. تمام احکام دین همین است که ما غم و غصه نداشته باشیم. آن جا که غم و غصه هست خدا آن را جا را راضی نیست و بالاترین ثواب و عنایت برای کسانی است که در این مسیر حرکت می کنند که بندگان خدا هدایت شوند، بندگان خدا صادق شوند، مشکل بندگان خدا حل شود، خَيْرٌ مِنْ طَوَافٍ وَ طَوَافٍ. ثواب یک طواف را نمی شود نوشت کل دنیا را با طلا و جواهر پر کنید. اما کسی یک غمی، یک غصه ای را از روی دل کسی بیرون بیاورد حضرت ده بار گفت خَيْرٌ مِنْ طَوَافٍ وَ طَوَافٍ حَتَّى عَدَّ عَشَرَة این نهاد خانواده شد.
بحث دوم ما به عنوان رکن برای تمدن این است شخصیت زن باید ترحیم شود. شخصیت زن آیا به فریبایی او است؟ هر چه قدر که فریباتر شد ما بگوییم که زن شخیص است؟ اگر این جوری شود پس همان که شاه می کرد که چادر کفن سیاهی است که زیبایی های پنهان را آشکار نمی کند. که انسان خجالت می کشد از این جمله که یک پادشاه بیاید یک چنین حرفی بزند. یک بزرگ مملکت این حرف را بزند. زن از جهت آن قدرت روحی، قدرت نرم افزاری که دارد نسل فاخری را تربیت کند خطیر هست. از جهت این که خدای نکرده در مسیر تبرج جاهلی بیفتد بسیار بسیار قدرت تخریب او بالا هست هیچ تمدنی در این باب نمی تواند بی مبالاتی کند یعنی افترق، عظمت، تفاضل بین تمدن ها را اگر می خواهید نگاه کنید این جا را نگاه کنید. و لذا در این خصوص نگاه پیامبر ما در این تمدن فوق العاده هست. سنگ تمام گذاشته است در خصوص حرمت زن. همان اول به حرمت زن وارد می شوید. زن چه احترامی در جامعه دارد؟ چه احترامی باید داشته باشد؟ با چه چشمی باید نگاه شود؟ خیلی بحث شیرینی است. اولاً فرمود الْمَرْأَةَ رَيْحَانَةٌ وَ لَيْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ امیرالمؤمنین شاگرد پیامبر ما فرمود نقش زن نقش نرم افزاری است. نه نقش گهری، کارهای سخت و سفت و کارهای مردانه. بعضی کشورها می روید می بینید که تمام خانم ها را سفور کردند. نقش زن آن نیست. الان در آمریکا مؤسسه ای درست کردند مؤسسه مادر به خانه ات برگرد. آن نیست. آن قدر حضرت در نیازهای روحی یک زن دقت کرده است تمام احکامی که صادر کرده است یک جامعیتی که انسان متحیر است. جُلُوسُ الْمَرْءِ عِنْدَ عِيَالِهِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنِ اعْتِكَافٍ فِي مَسْجِدِي هَذَا اگر بروید چند لحظه با همسر خود بنشینید بهتر از این است که پول خرج کنید مدینه بروید، حجاز بروید، در مسجد النبی بروید، در روضه بروید اعتکاف بگیرید. در آخرین لحظات زندگی خود حضرت آخرین کلمه ای که به زبان خود آورد آخِرَ مَا تَكَلَّمَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ قَالَ أُوصِيكُمْ بِالضَّعِيفَيْنِ نِسَائِكُم وَ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ آنها که تحت مدیریت خانم ها و کسانی که تحت مدیریت شما هستند. زیر دست شما دارند کار می کنند. عین تعبیر امیرالمؤمنین در وصیتی که به امام حسن مجتبی دارند فرموده است که الله الله این الله الله نهایت هشدار در زبان عرب هست. یعنی مبادا اراده خدا، حکم خدا، خواسته خدا را زیر پای خود بگذارید در حق نِسَائِكُم وَ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ بعد امیرالمؤمنین فرمود آخِرَ مَا تَكَلَّمَ بِهِ نَبِيُّكُم عبارت در توصیه به زن ها. تمدن را می خواهید نگاه کنید در خصوص این که این تمدن چه نگاهی به زن دارد پیامبر ما فرمود أَكْثَرُ الْخَيْرِ فِي النِّسَاء. نگفت اکثر الخیر فی الرجال. أَكْثَرُ الْخَيْرِ فِي النِّسَاء. و فرمود اوصيكم بالنّساء خيرا سفارش من این است که در حق خانم ها جزء خیر از شما صادر نشود. چرا؟ می دانند که اگر آن جا خراب شود چه تمدنی.
شریعتی: و نقش او و اهمیت و تأثیر آن را می دانند.
حجت الاسلام عاملی: «رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا» (فرقان/74) یعنی این دو اصلاح شود همه چیز اصلاح شده است. اسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَيْرا شما هم هر کجا نشستید در حق خانم ها سفارش کنید جزء خیر در برابر خانم ها از کسی صادر نشود. ما أكرم النّساء إلّا كريم و لا أهانهنّ إلّا لئيم. حضرت فرمود به خانم ها اکرام نمی کنید جزء انسان بزرگ و اهانت نمی کنید جزء انسان پست. سهم داریم. بحث را برای چه شروع کردیم که از سیره پیامبر سهم داشته باشیم. نصیر داشته باشیم. شباهت داشته باشیم خود ایشان فرمودند اعینونا، خود را به ما شبیه کنید. انما أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانَة اگر خواستگاری رفتید با یک دختری ازدواج کردید دختر را از پدر او نگرفتید، از مادر او نگرفتید، دختر را از دست خدا گرفتید و امانت گرفتید. آیا چنین بیانی شما در یک مشربی، در یک تمدنی سراغ دارید؟ با دنیا مقایسه کنید. مستحب است شب زفاف پسر با یک دست از پیشانی موی دختر بگیرد و یک دست او را بالا بگیرد بگوید الهی بِأَمَانَتِكَ أَخَذْتُهَا این را امانت گرفتم یعنی یک روز باید برگردانم، برای همیشه به من ندادی و من این را از دست تو گرفتم. بِأَمَانَتِكَ أَخَذْتُهَا. این جا اگر درست شود یک زیرساخت بزرگ یک تمدن درست شده است. و فرمود الله الله فی النساء درست همان مطلبی را که امیرالمؤمنین در آخرین لحظه فرموده است پیامبر ما باز در این جا فرمود. و فرمود النِّساءُ شَقائِقُ الرِّجال زن نظیر مرد است. بیایید با یک چشم دیگر نگاه کنید، با چشم پایین نگاه کنید، این طور نیست. النِّساءُ شَقائِقُ الرِّجال یعنی در اخلاق، در طبیعت مثل مرد می ماند. باز گفت ما أكرم النّساء إلّا كريم و لا أهانهنّ إلّا لئيم. زن را اکرام نمی کند مگر انسان بزرگ و اهانت نمی کند مگر انسان پست.
شریعتی: در این در دوره ای هست که دخترها را زنده به گور می کردند چه جایگاه و کرامتی برای زن قائل شده است.
حجت الاسلام عاملی: احسنت. الان دارد آن جا پیامبر ما یک فرهنگ جدیدی را راه می اندازد که جامعه به سختی زیر بار آن می رود. ببینید چه قدر عالی گفته است فرمود خيركم خيركم لأهله بهترین شما کسی است که بهترین رفتار را با خانواده داشته باشد. و أنا خيركم لأهلي و من بهترین شما هستم در برخورد با خانواده خود. باز دنبال آن فرمود ما أكرم النّساء إلّا كريم و لا أهانهنّ إلّا لئيم. کسی خانم ها را اکرام می کند که خود کرامت دارد، خود انسان بزرگی است. و اگر کسی به خانم اهانت کرد نشان از پستی باطن خود او هست که با خانم رفتار ناجوری داشته است. حالا ببینید این مطالب بعضی ها سهل می گیرند. مرد است یک ثروتی پیدا کرد یک دفعه رفتار او با زن عوض شد. یک رنگ دیگری پیدا کرده است چه قدر این دنائت است. آن وقت نهاد خانواده به هم ریخت. و در حدیثی بسیار عجیب از امیرالمؤمنین که از پیامبر نقل می کند فرمود که لا یکرم المراه الا الکریم و لا یهین المراه الا اللئیم. زن اکرام نمی کند. ببینید اینها را ما باید بخوانیم تا جوان های ما بفهمند که زن، زندگی، آزادی یعنی چه و کجا باید این شعار را جستجو کنند. وقتی که از زنان افسرده در آمریکا آمار می گیرند می بینند که اکثریت قریب به اتفاق می گویند که نتوانستیم شوهر خود را نگه داریم. شما آن جا حساب کنید این چه نهاد خانواده شد. چه اکرامی شد. الان این حدیثی که می خوانم آن قدر در برابر این حدیث خاضع هستم، آن قدر خوشم می آید، آن قدر علاقه به این حدیث دارم ببینید دنبال آن می گوید و لا یغلبن الا الکریم و لا یغلبهن الا اللئیم. خدایا این چه قدر لطیف است. اگر با زن بگو و مگو شد، اگر مرد بگوید که حق با شما است و لا یغلبن الا الکریم، زن غالب شود، مرد بگوید که خانم حق با شما هست الان چه کسی غالب شد؟ خانم. می گوید کسی جزء کریم این کار را انجام نمی دهد. ادبیات را نگاه کنید می گوید در مقابل خانم اظهار کنید که مغلوب هستید. برای خانم حرمت است. به کجا بر می خورد. اطلب رفعۀ عند الله یک مقامی پیش خدا هست به آن رفعت می گویند آن را به دست بیاورید. آن کجا هست؟ در سه جا هست. تُعْطِي مَنْ حَرَمَكَ وَ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَك کسی که ظلم کرده است او را عفو کنید، کسی که شما را محروم کرده است محروم نکنید کسی که صله رحم را قطع کرده است قطع نکنید. هر سه مخالف نفس است. مخالفت با نفس اگر بپذیرید آقای مشکینی می گفتند هر مخالفت با نفس یک مقام هست. اینها خانواده را تضمین می کند. اینها در خانواده نیست که این همه طلاق دیده می شود. و لا یغلبن الا الکریم و لا یغلبهن الا اللئیم. دنبال آن را نگاه کنید أنا ارید أن أکون مغلوباً. من می خواهم در مقابل خانم خود مغلوب باشم. ولی کریم باشم. غالب نباشم یعنی لئیم نباشم. این اوج تواضع هست، یعنی اوج حرمت. یعنی مداقه کردن با زن کار درستی نیست. با خانم خود مداقه کنیم. با یک تواضع مشکل حل شد. روز قیامت خدا می گوید هر کس گردن من حق دارد بلند شود. می گویند خدایا مگر می شود؟ این آیه را می خوانند. «فَمَنْ عَفا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّه» (شوری/40) با یک بله گفتن حق با شما هست. مشکل را حل کردید مزد شما را من خود باید بدهم. یک وقتی رسول خدا با خانم های خود مسافرت رفت. حج رفتند. زن ها هم سوار شتر بودند. نوعاً ادب عربی اقتضاء می کند که در سفرهای طولانی یک حادی کنار شترها باشد. حادی یعنی کسی که برای شترها حدی می خواند. شتر را خدا جوری خلق کرده است که اگر یک آواز خوبی برای او بخوانید راه سه روزه را یک روزه می رود. و لذا می گویند که اسرای کربلا را هم با آواز حدی بردند. که شام رفتند و برگردانند. بر فرض صحت که آن سال به اربعین برگشتند. سعدی هم می گوید
اشتر ز شعر عرب در حالتست و طرب گر ذوق نیست تو را کژ طبع جانوری
یعنی آواز خوب، موسیقی خوب به شتر اثر می کند روی تو اثر نمی کند. آقا رسول الله دید که این آقا که آواز می خواند خیلی خوب آواز می خواند. آواز او باعث شده است که شترها چنان سرعت گرفتند در نتیجه خانم ها معذب هستند. چون سرعت شترها بیشتر شده است. آقا رسول الله وقتی غیر حال است آن جا جمله مشهور خود را که در اوج فصاحت و اوج بلاغت هست حضرت فرمودند. به آن شخصی که به نام انجشه نامی بود. به او گفت ویحک بالقواریر، رفقاً بالقواریر. برای قواریر آسان بگیر. چرا این جور کاروان را سرعت دادی که اینها معذب شوند. قواریر شیشه را می گویند. به شیشه تشبیه کرد. آن قدر این تشبیه پیام دارد یعنی مواظب باشید شکستنی است. زن با احتیاط حمل شود. علاوه بر آن شیشه اگر شکست دیگر نمی شود آن را درست کرد.
این شیشه دل که متصل می شکنی آهسته که دل نه آب و گل می شکنی
هشدار که قلب مؤمنان عرش خداست بیدار خدا باش که دل می شکنی
چه قدر الان این جا آقا رسول الله حرمت خانم ها را نگه داشته است که نگذارید احساس اینها شکسته شود. آرزوهای اینها شکسته شود. عواطف اینها شکسته شود. در یک روایتی که به عرجون قدیم تشیبه کرده است این اهانت نیست. یعنی آن چوبی که خشک شده است آن را بخواهید درست کنید شکسته می شود. یعنی به ترکیب زن دست نزنید. اگر به ترکیب زن دست بزنید شکسته می شود. هر چند که غرب ترکیب آن را دست زد به عرصه هایی برد که از شأن زن دور بود و شأن زن آن جا شکست باز این نهایت نگاه فاخر است به نسبت به زن. حالا باز آن عظمت فرهنگی که می خواهد درست کند بخوانم. حضرت فرمود هر کس به صورت همسر خود سیلی بزند، زدن با چه دستی می زنی؟ پیامبر ما فرمود با چه دستی می خواهی همسر خود را بزنی؟ می گوید من تعجب می کنم با آن دستی که معانقه می کنی با آن دست می خواهی زن خود را بزنی؟ کیف تضرب المرء بید تعنق بهاء. هر کس یک سیلی بزند بر همسر خود مالک جهنم هفتاد سیلی به او می زند. حضرت امام خدا ایشان را رحمت کند می فرماید روایات را با جزئیات آن معنا کنید. مالک جهنم را این چنین می شود نگاه کرد. قدرت او را اصلاً نمی شود تصور کرد. آن هم داخل جهنم دستی که مالک جهنم است، مالک آتش است. الان چه احترامی درست می شود؟ یک جمله عجیبی بگویم پیامبر ما فرمود هر کس زن خود را بزند در حالی که جای زدن نیست خود من خصیم او در روز قیامت می شوم. خود من یقه او را می گیرم. چرا این زن را زدید. ما در مورد شخصیت زن صحبت می کنیم آقایان مردها الان می گویند که چه کار کرده است فلانی. الان ما می خواهیم بگوییم جایگاه زن در نگاه این تمدن آسمانی تا نیایند از جوان های ما سوء استفاده کنند با شعارهایی که شعارهای لعاب دار هست ولی ته آن برسید می بینید که معامله دیگری با زن کردند. خجالت می کشم بعضی از عبارت هایی که در خصوص تعامل با زن دارند این جا عرض کنم. تمام احادیثی که بر فضل و شخصیت زن، جایگاه زن در اسلام وارد شده است یک طرف، این حدیث که می خواهم بخوانم یک طرف. این حدیث آن قدر عجیب هست. صد درصد بینندگان عزیز ما بخشی از آن را استفاده می کنند. پس بگذارید من سند آن را هم عرض کنم. سند آن مرحوم نوری در مستدرک. نوری آدم کوچکی نبوده است. آدم بسیار بسیار پری بوده است. رئیس دفتر میرزای شیرازی بوده است. کتابی نوشته است که جناب شیخ الشریعه اصفهانی را گفتند این رجال، این درایه را از کجا می گویید؟ اینها را از کجا آوردید؟ گفت کلنا عیال علی المستدرک. همه ما جیره خوار سفره مستدرک هستیم. در دفن ایشان هم یک کرامت عجیبی آن آقایی که ایشان را دفن می کرد اگر اشتباه نکنم داماد ایشان بوده است یک کرامت عجیبی هم آن جا دیده شده است. این کتاب مستدرک بسیار کتاب نفیسی است. نوشتن آن بسیار سخت بوده است. مرحوم نوری هم که رئیس دفتر میرزای شیرازی بوده است رئیس دفتر باشد می دانید که خیلی کار دارد. یک مرجعیت جهانی بوده است. گفتند این را چه زمانی نوشتید؟ این درس بزرگی برای طلبه ها هست. گفت آن لحظاتی که طلبه ها می رفتند دور هم جمع می شدند در حرم که طلبه ها به آن قعده می گویند آن جا دور هم می نشستند که فلان کس چه شد، فلان کس چه شد، این حرف ها را می زدند من آن لحظه را اختصاص به نوشتن کتاب دادم. یعنی انسان باید سازنده فرصت باشد نه بازنده فرصت.
شریعتی: یعنی همین پاره های وقت از داخل آن مستدرک در بیاید.
حجت الاسلام عاملی: احسنتم. حدیث از امیرالمؤمنین هست می گوید روزی رسول خدا وارد منزل ما شد حضرت زهرا کنار دیگ نشسته بود غذا درست می کرد، مشغول پخت بود. من هم داشتم عدس تمیز می کردم که اینها را داخل دیگ بریزیم وقتی ملاحظه کرد من دارم به حضرت زهرا کمک می کنم گفت یا علی اسمع، یک چیزی بگویم بشنو. و ما أقول إلّا ما أمر ربّي یعنی پیامبر هم خود فهمیده است که این استنباط می کند، گفت هر چه بگویم حرف خدا است یک کلمه از خود نمی گویم.ما مِنْ رَجُلٍ يُعِينُ امْرَأَتَهُ فِي بَيْتِهَا. در مردی در منزل به خانم خود کمک می کند، کمک نمی کند مگر این که هر مویی که در بدن مرد هست عبادت یک سال می شود. صِيَامُ نَهَارِهَا وَ قِيَامُ لَيْلِهَا به اندازه هر عدد مو مثلاً شما حساب بفرمایید یک میلیون مو در بدن او هست یک میلیون سال ثواب می نویسند و می گویند که در یک میلیون سال روز روزه بوده است و شب مشغول نماز شب بوده است. وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ مِنَ الثَّوَابِ مَا أَعْطَاهُ اللَّهُ الصَّابِرِينَ وَ دَاوُدَ النَّبِيَّ وَ يَعْقُوبَ وَ عِيسَى ع. و آن مقاماتی که به آنها داده است کل آن مقاماتی که به پیامبرها داده است داده است. یا علی هر کس در خدمت اهل بیت خود در منزل باشد و أنف و تکبر هم نداشته باشد خاضع در خدمت خانم خود باشد با خضوع نه این که نق بزند و فلان، خدا اسم او را در دیوان شهدا می نویسد و در نامه عمل او هر روز و هر شب ثواب هزار شهید می نویسد و به هر قدمی ثواب حج عمره را می نویسد. خدا رحمت کند آ سید محمد آقا ضیاءآبادی را به این حدیث که می رسید می گفت پس حج عمره در خانه ما هست. حج عمره در داخل خانه هست. به هر قدمی ثواب حج عمره را می نویسد یعنی بلند شود آن جا را تمیز کند، قدم می زند تا آن را بیاورد وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى بِكُلِّ عِرْقٍ فِي جَسَدِهِ مَدِينَةً فِي الْجَنَّة هر عرقی، رگی در بدن او هست معادل آن شهری در بهشت به اعطا خواهد شد.
شریعتی: ثواب خدمت آقایان به خانم ها.
حجت الاسلام عاملی: حالا این جا ما باید بگوییم زن، زندگی، آزادی. یا علی باز شروع کرد، تمام نمی کند، سَاعَةٌ فِي خِدْمَةِ الْبَيْت یک لحظه در داخل خانه در خدمت خانم باشید بهتر از عبادت هزار سال و هزار حج و هزار عمره است و بهتر است از هزار رغبه آزاد کردن و هزار جنگ در راه خدا و هزار مریضی که عیادت می کنید و هزار جمعه. فضیلت جمعه را به ما نگفتند کشورهای عربی، کشورهای اسلامی تا جمعه می آید همه به همدیگر تبریک می گویند.
شریعتی: برای آنها عید است.
حجت الاسلام عاملی: امیرالمؤمنین فرمود من یک جمعه را از دست نمی دهم. حاضر هستم عید فطر را از دست بدهم ولی عید جمعه را از دست ندهم. و هزار جمعه، و هزار تشییع جنازه و هزار گشنه را سیر کند و لباس برای هزار عریان تهیه کند و هزار فرس، مرکب برای سربازان اسلام آماده کند و بهتر است از هزار دیناری که بر مساکین صدقه بدهد و بهتر است از این که تورات را بخواند. انجیل را بخواند. زبور را بخواند، فرقان را بخواند، ببینید چه شد. و بهتر است از هزار اسیری که بخرد و آزاد کند و بهتر است از هزار شتری که برای مساکین اهدا کند و از دنیا خارج نمی شود مگر این که مکان خود را در بهشت ببیند.
شریعتی: آقایان دیگر آستین ها را بالا بزنند و دیگر از امروز شروع کنند اگر …
حجت الاسلام عاملی: سه تا یا علی گفت. گفت یا علی هر مردی که أنفه و تکبر در خانه نداشته باشد در خدمت اهل بیت خود باشد بدون حساب وارد بهشت می شود. باز گفت یا علی خدمت عیال کفاره هست برای گناهان کبیره. غضب خدا را خاموش می کند و مهر حورالعین هست. و بر حسنات و درجات انسان اضافه می کند و آخرین یا علی لَا يَخْدُمُ الْعِيَالَ، به خانم خود خدمت نمی کند مگر صِدِّيقٌ، مگر شهید یا مردی که قصد کرده است خیر دنیا و آخرت را به او برساند. آقای میانجی می فرمود من سه تا کتابخانه دارم اول که وارد خانه می شوم مادر من مریض است می روم بالای سر او می نشینم هم کتاب دست من هست هم مادر من خوشحال می شود که من بالای سر او نشستم. وقتی احساس کردم مادر من خوابید آشپزخانه می روم یک کتابخانه هم آن جا دارم. کنار خانم هستم بله او هم آن جا انس می گیرد وقتی خانم من از آن جا به استراحت رفت آن وقت می روم کتابخانه اصل خود. یعنی شخصی که اسلام شناسی او کامل و خوب است این جوری مزایای آن را می چسبند.
شریعتی: حاج آقا اصلاً زندگی یعنی دست به دست هم دادن. یعنی واقعاً نه این طرفی، نه این که آقایان این قدر توجه کنند خانم ها بی اعتنا باشند و از این طرف که آقایان که خسته و مانده از سر کار می آیند آن احترام، آن همدلی اگر در خانه باشد خیلی از این مشکلات حل می شود و اتفاقات خوبی ان شاءالله رقم خواهد خورد. مهم این است که هوای هم را زن و شوهر داشته باشند و مهم تر از همه پیامبر چه قدر خوشحال می شود از دیدن این صحنه و روابط.
حجت الاسلام عاملی: روابط زن و مرد اگر تنظیم شود به صورت عقلانی خیلی از مشکلات جامعه حل می شود.
شریعتی: خیلی خوب ان شاءالله که زندگی ها سرشار از مهربانی و محبت و همدلی باشد و ان شاءالله با توصیه اکید پیامبر ما و نکته هایی که فرمودند ان شاءالله آن کرامت انسانی زن و مرد به معنای واقعی کلمه حفظ شود ان شاءالله آیات را بشنویم بعد از تلاوت آیات همراه شما هستیم. بعد از تلاوت آیات با احترام همراه شما هستیم و در کنار شما. صفحه455 قرآن کریم
شریعتی: صلوات و درود خدا بر حضرت محمد مصطفی و اهل بیت او. خیلی خوشحال هستیم که با هم هستیم و در کنار هم هستیم ان شاءالله حال دل شما خوب باشد. ایام پاییز ان شاءالله برای شما پر از بهار در زندگی باشد. اشاره قرآنی را حاج آقای حجت الاسلام عاملی بفرمایند و ان شاءالله خداحافظی کنیم.
حجت الاسلام عاملی: بسم الله الرحمن الرحیم سوره ص آیه 27 و 28 وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلاً خدا فرموده است که نه زمین و نه آسمان عوالمی که بین زمین و آسمان هست اینها بی هدف خلق نشدند. باطل یعنی بی هدف. همین طور عشق آن کشیده است که خدا آن را درست کند. ذلک ظَنُّ الَّذينَ كَفَرُوا، آنهایی که اعتقاد دارند دنیا بی صاحب است همین طوری خلق شده است این تصور آنها است. فَوَيْلٌ لِلَّذينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ وای بر اینها. هلاکت بر اینها. خدا که ویل بگوید یعنی هلاکت حتمی مثل ما نیست که نفرین کند. در خدا نفرین معنا ندارد. أَمْ نَجْعَلُ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدينَ فِي الْأَرْضِ، اگر قرار باشد بی هدف باشد پس مفسدین و صالحین و طالعین باید در یک ردیف باشند. شما اینها را در یک ردیف قرار می دهید که ما در یک ردیف قرار دهیم. متقین و فجار کسی که دنیا را به آلودگی کشیده است خود او در آلودگی غرق شده است با کسی که پاک دامن است در یک ردیف است. این مطلبی است که در قرآن بارها تکرار شده است که کائنات به این بزرگی لغو نیست، بی هدف نیست. لهو و لعب نیست، سرگرمی نیست. آن قدر در قرآن تکرار شده است «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبين» (انبیاء/16) ما لاعب نیستیم. «لَوْ أَرَدْنا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْواً لاَتَّخَذْناهُ مِنْ لَدُنَّا» (انبیاء/17) اگر قصد سرگرمی داشتیم برای چه اینها را درست می کردیم. شما را درست می کردیم؟ چرا در عالم شهود این کار را می کردیم؟ در عالم غیب این کار را می کردیم؟ خلقت بدون مقصد نیست. این را می خواهد بگوید. وقتی بدون مقصد نیست معنی آن این است که با ما کار دارند. معنی آن این است «أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدى» (قیامه/36) خیال کردید شما را همین طور خلق کردیم و شما را ول کردیم. این طور نیست. در شأن خدا نیست که انسان را خلق کند او را تربیت نکند. «إِنَّ عَلَيْنا لَلْهُدى» (لیل/12) حق شما بر ذمه ما هست که ما شما را هدایت کنیم. مسئله به این مهمی نکته مهم آن این هست. هر کجا خدا می گوید خلقت باطل نیست فوراً آخرت را مطرح می کند. فوراً. چون زمانی باطل نمی شود که آخرتی در کار باشد. و لذا خیلی هشدار بزرگی هست. «أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَيْنا لا تُرْجَعُون» (مؤمنون/115) دیدید آخرت را دوباره مطرح کرد. خیال کردید شما را عبث خلق کردیم به طرف ما بر نمی گردید؟ یعنی زمانی عبث نیست که معتقد باشید که آخرتی هست. حساب و کتابی هست و باید حساب شده زندگی کنیم اگر هدر باشد خدا می گوید «فَتَعالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَق» (مؤمنون/117) شأن خدا خیلی بالا هست سرگرمی برای خود درست کند «لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَريم» (مؤمنون/117) این آیات را شما روی آن کار کنید، تدبر کنید آن قدر، یعنی هر کاری که شما وارد شوید معنی آن این است که اول باید برای خدا یک جوابی آماده کنید اگر خلقت حق هست و فردا حساب و کتابی هست باید حساب شده زندگی کنیم یعنی هر کاری که وارد می شویم اول یک جوابی برای خدا آماده کرده باشیم. که در روایت هم هست فَأَعِدَّ لَهُ جَوَاباً برای خدا در هر کاری که وارد می شوید یک جواب آماده کنید.
شریعتی: ان شاءالله خیلی از شما ممنون و متشکر هستم. ما یعنی قبل از هر کاری یک تأملی، یک عاقبت اندیشی، مهیا کردن پاسخ خود می تواند جلوی خیلی از اتفاقات را … و رفتارهای ما را تنظیم کند در واقع. خیلی از لطف شما ممنون هستم. از حاج آقای حجت الاسلام عاملی هم ممنون و متشکر هستم. دعا کنید و ان شاءالله خداحافظی کنیم.
فایل صوتی این برنامه
فایل ویدیویی این برنامه
