شریعتی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ» «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». زرد است که لبریز حقایق شده است تلخ است که با درد موافق شده است عاشق نشدی وگرنه می‌فهمیدی پاییز بهاری‌ست که عاشق شده است سلام می‌کنم خدمت عزیزانم. خانم‌ها و آقایان پاییزتان به خیر باشد ان‌شاءالله. بهترین‌ها را برای همه شما از خداوند قادر متعال مسالت می‌کنم. ان‌شاءالله دل و جانتان بهاری و سبز باشد و پر طراوت. امروز هم با احترام همراه شما هستیم و در کنار شما. می‌دانم خیلی از اهالی خوب سمت خدا منتظر هستند که مباحث حاج آقای عاملی عزیز را بشنوند. سلام علیکم و رحمه الله. خیلی خوش آمدید.
حجت الاسلام عاملی: وعلیکم السلام و رحمه الله. محضر عزیزان خودم سلام و احترام دارم. دعا دارم، ان شاءالله سعادت قرین زندگی عزیزانمان باشد، خانواده ها، مخصوصاً در تربیت فرزندان، تامین عزت فرزندان، آتیه فرزندان، ان شاءالله خدای متعال در این اوضاع تربیتی دنیا خودش تولیت بکند تربیت فرزندان ما را. خودش فرموده است: «وَ هُوَ یَتَوَلی الصالِحین».ان شاءالله برای ابدیت خودمان توشه های خوبی را آماده بکنیم، فراهم بکنیم. در آخر خط وقتی پشت سرمان را نگاه کنیم در ضمیر خودمان روسفید باشیم که چقدر عالی توشه گرفتیم. از خدای متعال می خواهیم که این دعاها را در حق همه ی عزیزانم مستجاب بفرماید.
شریعتی: ان شاءالله. حالتان خوب است ان شاءالله؟
حجت الاسلام عاملی: الحمدلله.
شریعتی: خدا را شکر. ان شاءالله حال عزیزانمان هم خوب باشد. ما عازم یک سفری هستیم که به سمت خدای متعال در حرکت هستیم و در این مسیر یک سری الزاماتی، یک سری وسایلی، باید با ما همراه بشود و دستمان را بگیرد که ان شاءالله با سلامت و عافیت به مقصد برسیم. یکی از آن پله ها برای این سیر، انقیاد بوده است که جلساتی است داریم راجع به آن صحبت می کنیم. تصمیم توام با تبعیت و هر کاری که می کنیم به تعبیر حاج آقای عاملی با اذن باشد. ببینیم امری در آن هست یا از آن نهی شده ایم. هفته قبل مباحث خیلی خوبی را شنیدیم و ان شاءالله امروز با این مقدمه ای که عرض کردم ادامه فرمایشات حاج آقای عاملی را خواهیم شنید.
حجت الاسلام عاملی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ». اساس این عالم بارها گفتیم که از طرف خدا رحمت است، افاضه است، مهمانی است، «اَنتَ دَعُوتَني إِلَیک». شرط این که ما بهره مند بشویم از فیوضاتی که در شان خود خداست، ادب است. میهمانی همیشه توام با ادب است. ادب این عامل هم عبارت است از عبودیت. با هتاکی، با بی حیایی، آبرو ریزی، در برابر اراده خدا چموشی کردن، با این ها انسان صد درصد مورد غضب تمام ذرات عالم می شود. علتش هم این است که ذرات عالم شعور دارند، این عالم یک حقیقت یکپارچه است، جزیره ای نیست. شما اگر یک جا گناه بکنید این گناه در کل کائنات تاثیر دارد چون کل کائنات از هم جدا نیستند، یک واحد مجموعی هستند. «أَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجهُ اللهِ»، این خیلی آیه عجیبی است. «أَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجهُ اللهِ» یعنی این عالم، عالم جدا جدا از هم نیست. «هُوَ مَعَکُم اَینَما کُنتُم» شما وقتی می خواهید نماز بخوانید در نماز می خواهید یک تصویری از خدا داشته باشید در حد معرفت خودتان چون با خدا مکالمه می کنید، در محاذات حضرت حق ایستاده اید. اگر بخواهید تصویری، تصوری، از خدا داشته باشید باید بروید سراغ خود خدا، خدا خودش را توصیف بکند. اجازه نمی دهد که ما توصیف کنیم. معنی «سُبحان» یعنی همین. خدا سبحان است، یعنی من را توصیف نکنید، من را خراب می کنید، بگذارید من خودم خودم را توصیف کنم. «سُبحانَ رَبِّکَ رَبِّ العِزَةِ عَما یَصِفُون».حالا می خواهیم با توصیف خدا در نماز ببینیم که در محاذات چه ذاتی قرار گرفته ایم. خدا خودش را توصیف می کند، «أَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجهُ اللهِ». بنابر این کل کائنات، تمام این کائنات، در برابر من قرار گرفت. چون خدا در تمام این کائنات حضور دارد.
شریعتی: و تجلی کرده است.
حجت الاسلام عاملی: بله. وقتی که شما در نماز چنین تصوری دارید. خیلی نکته مهمی را می خواهم عرض کنم، یعنی کتاب ها نوشته بشود کم است. در نماز شما وقتی می خواهید در محاذات حضرت حق قرار بگیرید می بینید حضرت حق در همه جا هست. «أَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجهُ اللهِ». پس این کائنات با این عظمت در برابر شما قرار گرفته است چون خدا در همه جا هست. آن وقت است که شما در نماز آن قدر احساس کوچکی می کنید در برابر این کائناتی که هیچ معلوم نیست که انتهایش کجاست. آن وقت احساس می کنید ذره نه، دون ذره هستید. فلذا نمازگزار هیچ وقت متکبر نیست. این احساسی که پیدا می کند اولاً آن قدر احساس حقارت می کند که من در برابر این کائنات عددی هستم، بعد اشک از چشمانش سرازیر می شود که خدای به این بزرگی به من اجازه تکلم داده است، به من اجازه صحبت داده است، در حالی که بعد از تبدل نشئه دیگر اجازه تکلم نیست. نه خدا صحبت می کند با یک عده «لایُکَلِّمُهُم»، و نه اجازه می دهد یک عده که با خدا صحبت بکنند. این کلمات طیبه دیگر گرفته می شود. فلذا با خزانه جهنم صحبت می کنند که «یَا مَالِکُ لِیَقضِ عَلَینًا رَبُّک».به مالک جهنم می گویند که تو با خدا صحبت کن که ما را دیگر با مرگ، «یَا لَیتَهَا کَانَتِ القَاضِیَةَ» همه چیز تمام بشود. ولی تمام نمی شود. ابن عباس می گوید که هزار سال طول می کشد که بعد از هزار سال تازه مالک جهنم جواب آن ها را می دهد. می گوید: «إنُّکُم ماکِثُون». هیبت را نگاه کنید. «إنُّکُم ماکِثُون» شما این جا مکث می کنید، می مانید، این جا تمام شدن نیست. کنه این را اگر کسی برسد آن قدر این آیه سنگین است. «إنُّکُم ماکِثُون».آیات خداست، کلام خداست. یعنی مسئله، مسئله شوخی بردار نیست. مسئله، مسئله ابدیت است. هستیم که هستیم. حالا بحثش مفصل است. وقتی که می خواهی حضرت حق را تصور کنی، «اللّهُمَّ إنِّي اَسألُکَ بِاَسمائکَ الَّتي کانَ کُلِّ شِيء».پس کل شی در برابر شماست.
شریعتی:
یار بی پرده از در و دیوار
در تجلی ست یا اولی الابصار
حجت الاسلام عاملی: آن هم یک فروغ رخ ساقی است. آن را باید توجه کرد. آن وقت پس ما هر کاری کردیم در این عامل تاثیر دارد.
اگر یک ذره را برگیری از جای
خلل یابد همه عالم سراپای
شریعتی: همه چیز سر جای خودش قرار می گیرد.
حجت الاسلام عاملی: بله. یعنی عالم به هم مرتبط است. چون «أَینَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجهُ اللهِ». در این پهنه ی عظیمی که همه جا خدا حضور دارد اگر شما تخطی از اراده خالق این نظام بکنید حتی نیت، این تاثیر دارد. در روایت است که «إنَّ رَجُلَّ لَیُذنِبُ الذَّنبَ فِیُحرَم صَلاةَ» آن رجل رزق خودش را یعنی وقتی نیت گناه می کند. صبح از خانه می خواهد بیرون بیاید، می گوید که در این معامله سر کسی کلاه می گذارم نیتش را خراب کرده است، نیت فسادی کرده است، نیت خیانت به بیت المال کرده است.
شریعتی: چه موفق بشود چه نشود.
حجت الاسلام عاملی: همین. هنوز به بیت المال دست نزده است. حالا کسی بیاید بگوید که نه، نیت به مرحله عملیات نرسد که طوری نیست. خدا فرموده است: «تُبدُوا مَا فِي أَنفُسِکُم أَو تُخفُوهُ یُحَاسِبکُم بِهِ اللهُ» آن چیزی که در دلتان است چه آن را عملیاتی بکنید چه نکنید پای حساب می آید.
شریعتی: آن سمتی هم هست، یعنی کار خیر هم اگر تو نیت خیر بکنی لطف خدا شامل تو می شود.
حجت الاسلام عاملی: بله. علامه طباطبایی که به این آیه رسیده است فرموده است مراد آن نیت هایی است که قابلیت منشا شدن برای افعال خارجی دارد. یعنی الان یک نیتی کرده است، این نیت یک فکری کرده است، فکر شوم که می تواند برای افعال خارجی منشا بشود. این در این عالم تاثیر دارد. ببینید این عالم چقدر لطیف است، چقدر این عالم ظریف است، که فوراً اثر می گیرد وقتی که شما نیت گناه کردید. چقدر این عالم شعور دارد. «وَ إنَّ الدارَ الآخِرَةَ لَهِيَ الحَیَوانُ» یعنی حیات آن جا حیات مخصوصی است. «یَقُولُ یَا لَیتَنِي قَدَّمتُ لِحَیَاتِي» که کافر می رود آن جا را می بیند می گوید عجب حیات بوده است. من برای حیاتم کاری نکردم، «یَقُولُ یَا لَیتَنِي قَدَّمتُ لِحَیَاتِي/ فَیَؤمَئِذٍ لَا یُعَذِّبُ عَذَابَهُ اَحَدُ/ وَ لَا یُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ» حالا که به این ابدیت بی اعتنایی کرده است خدا می گوید هیچ کس نمی تواند عذابش را آن جوری که عقوبتش است که خدا انجام دهد انجام بدهد.
شریعتی: حیات آن جا را که می بینی، می بینی سرت کلاه رفته است.
حجت الاسلام عاملی: آن جا تازه متوجه می شود که حیات آن است. لذا کسی که شفاعت می کند تزریق حیات است. کسی که این جا کار احیاگری داشته است آن جا هم احیاگر می شود. لذا 3 طائفه شفاعت می کنند: انبیا، علما، شهدا. چون هر سه خودشان را وقف کردند برای سایر انسان ها، برای حیات معقول انسان ها به تعبیر علامه جعفری. فلذا چون این جا کار احیاگری داشته است آن جا هم حیات است. البته خدا یک لطف خاصی هم برای فقرا دارد. در روایت است که خدا به فقرا می گوید که بیایید چهره انسان ها را نگاه کنید. هر انسانی که به شما کمک کرده است اجازه می دهم از دستش بگیرید و ببرید، شفاعت کنید.
شریعتی: فقرا هم شفیع می شوند.
حجت الاسلام عاملی: بله. یک شفاعت بسیار عجیبی هم داریم آن هم شفاعت زائر امام حسین است که از دست هر کسی می خواهی بگیر. این دیگر تعبیری عجیب است. یک نکته، اصلاً جمال این عالم این است که این عالم شعور دارد. من اگر در دلم یک خلوتی کردم با خدا، این را اگر این عالم متوجه نشود می دانید چه ارادتی هدر شد. «یا مَن یَملِکُ حَوائِجَ السَّائِلین وَ یَعلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِکُلِّ مَسألَةٍ مِنکَ سَمعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ» آن است که به آدم لذت می دهد. تمام ذرات عالم شعور دارند. حالا یک جمله عجیبی بگویم. این عالم گریه دارد، ذرات عالم گریه دارد. آن قدر روایت داریم که ذرات عالم گریه دارند.
شریعتی: یعنی چه گریه دارند؟
حجت الاسلام عاملی: یعنی الان فرض بفرمایید این مکان یا شهر یا یک منطقه یا آسمان گریه می کند که چرا این جنایت را مرتکب شدند، یک انسانی را بی جا و بی جهت خون او را ریختند.
شریعتی: این هم برمی گردد به همان شعور عالم.
حجت الاسلام عاملی: جمال این عالم این شعور است. آن قدر از این شعور در روایات ما صحبت شده است. روایت است که وقتی قوم لوط آن عمل را انجام دادند «بَکَتِ الاَرضُ إلی رَبِّها» زمین گریه کرد. آن زمینی که شما خوابیدید نماز صبحتان را نخوانید، آن زمین شما را نفرین می کند. شعور دارد. زمین گریه کرد از این عمل نامناسبی که قوم لوط داشتند. «حَتِّی دُمُوئُها عَلَی العَرش» تا این که اشک زمین به عرش رسید. چه تعبیری است. زمین آن قدر گریه کند اشکش به عرش برسد. عرش یعنی تمام کائنات، یعنی این اشک تاثیر کرد در تمام ذرات کائنات. مثل بدن انسان که یک جا اگر درد داشته باشد به کل بدن سرایت می کند. «الله عَزَّوَجَل إِلَی السَماء» به این نقطه که رسیدند خدا وحی کرد به آسمان مرگ را بباران بر این ها. «فَوحی إلَی الاَرض» به زمین هم وحی کرد. «أَن اِغضف بِهِم» این ها را با خودت فرو ببر. یعنی آسمان غضب کرد، یعنی زمین غضب کرد. «إذا زُلزِلَتُ الاَرضُ زِلزالَها».یک استادی داشت می گفت ما این همه که غیبت می کنیم، تهمت می زنیم، بهتان می زنیم، این ها را هم زمین در دلش جمع می کند یک زمانی دیگر حوصله اش می رود. «إذا زُلزِلَتُ الاَرضُ زِلزالَها وَ اَخرَجَتِ الاَرضُ اثقالَها». امام صادق فرمود یک نفر در غربت نمی میرد که کنارش کسی نباشد که برایش گریه بکند مگر این که بقعه زمین برایش گریه می کنند. آن بقعه ای که آن جا عبادت می کرد. الان رفته مسافرت، در سفر جان خودش را از دست داده است. در منزل، آن نقطه ای که آن جا نماز می خواند یا در مسجد، آن بقعه به حالش گریه می کند. «وَ بَکَتُ اَبوابَ السَماءِ». عجیب است. ما می گوییم لباس، لباس است دیگر. این لباس زبان خودش را دارد، شعور مناسب با خودش را دارد، اطاعت مناسب با خودش را دارد. لباسش گریه می کند، «ابوابُ السَماء»ای که اعمال صالحش از آن جا بالا می رفت آن ها گریه می کنند به حال آن آقا. و آن دو تا ملکی که موکل بودند بر این آقا آن ها به حالش گریه می کنند. انسان که از دنیا می میرد آن دو ملک می گویند خدایا این از دنیا رفت، حالا ما چه کار کنیم. خدای متعال می فرماید کنار قبرش بروید، آن جا سکونت کنید، تا روز قیامت شما ذکر بگویید من به حساب آن آقا بنویسم. چه خدای عطوفی است. حالا کسی که درست زندگی نکرده است خدا در قرآن می گوید کسی برایش گریه نکرد. این روایت ریشه قرآنی دارد.
شریعتی: تو با کائنات همراه نبودی، طغیان کردی.
حجت الاسلام عاملی: در برابر آن ذرات عالم بودی. در رژه که می روند اگر کسی رژه را خراب کند می گویند دوباره، باز می گویند دوباره. بقیه به این آقا که رژه را خراب کرده است غضب می کنند. عالم هم این طوری است، «کُلٌّ فِي فَلَکِ یَسبَحُون». خدا در قصه هلاکت فرعون گفته است «کَم تَرَکُوا فِي جَناتٍ وَ عُیون» چقدر باغ ها و چشمه ها ماند. همه را گذاشتند رفتند. «وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ کَریمِ» چه ثروتی از زراعت داشتند، چه کاخ هایی داشتند. «وَ نِعمَةٍ کانُوا فیها فاکِهینَ» نعمت هایی که غرق در تنعم بودند، همه را بی صاحب گذاشتند. «کَذلِکَ وَ أَورَثناها قَوماً آخَرین» همه را ما ارث دادیم به قوم دیگری. اما «فَما بَکَت عَلَیهِمُ السَّماءُ وَ الاَرضُ وَ ما کانُوا مُنظَرینَ». معلوم می شود سماء و ارض گریه دارند. می گوید برای این ها آسمان گریه کرد چون از دست این آقا عصبانی بود. این کسی که شراب می خورد، این که جنایت می کند. این که مال حرام می خورد، این که رشوه می گیرد. این که به بیت المال دست پنهانی می زند، می گوید نه آسمان گریه کرد نه زمین. شعور دارد. زمان حضرت عیسی دو نفر دعوا کرده بودند روی زمین. این می گفت مال من است، این می گفت مال من است. آمدند محضر حضرت عیسی، حضرت عیسی گفت زمین شعور دارد، من باید از خود زمین بپرسم که مال توست یا مال این آقا است. آن وقت گوشش را روی زمین گذاشت برگشت گفت که این زمین می گوید من نه مال این آقا هستم و نه مال این آقا هستم، بلکه آن ها جفتشان مال من هستند.
شریعتی: آخرش سهم من هستند.
حجت الاسلام عاملی: بله. حالا بلاهایی که این ها کرده بودند امت های قبلی که بلاها را می گرفتند این ها همه عصیان بخشی از اجزای عالم بود. در برابر هتاکی هایی که می کردند. عذاب می آمد، به تعبیر خدا عذاب غیر مردود. بعضی از عذاب ها عذاب غیر مردود است. یعنی هیچ برگشتی ندارد. این خیلی حدیث استفاده کردنی است. حضرت ابراهیم دید که آمدند ملائکه قوم لوط را از بین ببرند، هلاک بکنند، شهر را زیر و رو بکنند. مجادله می کرد که این کار را نکنند. حضرت ابراهیم با ملائکه «یُجادِلُنا قومِ لُوط» که یک جوری منصرف بکند. شاید این ها به جای این که هلاک بشوند هدایت بشوند. به خاطر همین بود. فلذا به ملائکه گفتند که اگر در میان قوم لوط صد مومن باشد عذاب می کنید، گفتند که نه. گفت اگر پنجاه نفر باشد عذاب می کنید. گفتند نه. اگر بیست نفر، گفتند نه. اگر 30 نفر، گفتند نه. اگر 15 نفر باشد، گفتند نه. اگر 10 نفر باشد، گفتند نه. یک شهری 10 نفر سالم باشد دافع بلا است. 5 نفر، گفتند باز هم عذاب نمی کنیم. 5 نفر آدم صالح باشد دافع بلا است. اصلا عمل صالح، دافع بلا است. امام زمان اسمش اباصالح است چون «یَدفَعُ اللهُ البَلاء عَن أَهلي وَ شِیعَتِي» بلا به خاطر من از اهل من و از شیعه من دفع می شود. «إنَّ الله یَدفَعُ بِمَن یُصَّلی عَمَّن لَا یُصَلی» خدا به خاطر یک نمازخوان از آن آقایی که نماز نمی خواند بلا را دفع می کند. تمام اعمال صالح این جوری است. آخر سر گفت اگر یک نفر باشد چطور. گفتند یک نفر هم باشد ما عذاب نمی کنیم. آن وقت برگشت گفت حضرت لوط که در میان این ها است، اگر می گویی یک نفر باشد قطعاً لوط است. گفتند نه، ما لوط را از آن جا خارج می کنیم، ما به او و خاندانش آگاه تر هستیم، او جز همسرش را همه را نجات می دهیم. آن وقت در این حال حضرت ابراهیم به حضرت جبرئیل گفت که آیا من به خدا مراجعه کنم خوب است. دید که دیگر عذاب همه را می گیرد و می رود. پیغمبرها چقدر برای امت عطوف بودند.
شریعتی: که من واسطه بشوم.
حجت الاسلام عاملی: «اَفلا مُراجِع» آیا مراجعه کنم یا نکنم که دستور عذاب اقاله بشود. این ها عذاب نشوند. آن وقت خداوند در همین لحظه وحی نازل کرده است به حضرت ابراهیم که ابراهیم «اَعرِض عَن هذَا إنَّهُ قَد جَاءَ أَمرُ رَبِّکَ وَ إنَّهُم آتیهِمُ عَذَابُ غیرُ مَردُود» عذاب غیر مردود.
شریعتی: اذن صادر شده است.
حجت الاسلام عاملی: بله. عذاب غیر مردود نتیجه آن عملی بوده است که این ها انجام دادند و آسمان شعور داشت، زمین شعور داشت، عصیان کردند و کلاً امت هلاک شد. حالا برمی گردیم به اصل مطلب. در این سیر و در این سلوک بالاخره بخواهد به مرحله انقیاد برسد امر خلق الصاعه نیست.
نفس را نهصد سراست و هر سری
از فراز چرخ تا تحت الثری
به این سادگی غوای نفس بیاید منقاد بشود نفس باید بیاید منقاد بشود تا به مقام انقیاد برسد. قوه شهوت، قوه غضب… . رکن عرفان اسلامی تصویر دو مطلب است. اگر این دو مطلب خوب تصویر بشود عرفان اسلامی همین است. اگر این دو مطلب تصویر نشود صحبت از معرفت نیست. هر چه هست در این دو است. رکن اول تصویر جمال حضرت حق است. رکن دوم تصویر صورت محشر، صورت جزا است. شما قرآن را نگاه کنید. تمام تلاش خدای متعال تصویر این دو است. 1) تصویر جمال حضرت حق. «مِن آیاتِي». هر چقدر کنی در این جمال آخر سر اگر محرم بشوی با این جمال، تو را می گیرد و می برد. دو چیز انسان را می برد آن هم همین است؛ یکی جمال حضرت حق، اگر رفته رفته با این جمال محرم شد انسان را کلاً برمی دارد و می برد.
شریعتی: یعنی عاشق بشوی.
حجت الاسلام عاملی: بله. جمال نتیجه اش این است، هر کجا جمال است عشق هم هست. آن هم جمال یایتناهی، آن هم خالق جمال. 2) آن که انسان را می گیرد می برد غور در محشر است. و آن طوری که خدا در قرآن تصویر کرده است تصویرش بسیار وحشتناک است. «لا اُقسِمُ بِیَومِ القیِامَةِ/ وَ لا اُقسِمُ بِالنَفسِ الَّوامَةِ/ أَیَحسَبُ الأنسَانُ أَلَّن نَجمَعَ عِظامَهُ/ بَلَی قَادِرِینَ عَلَی أَن نُسَوِّيَ بَنَانَهُ/ بَل یُرِیدُ الإنَسانُ لِیَفجُرَ أمَامَهُ/ یَسأَلُ أَیَّانَ یَومُ القِیَامَةِ/ فِإذَا بَرِقَ البَصَر/ وَخَسَفَ القَمَر/ وَ جَمِعَ الشَّمسُ وَالقَمَرُ/ یَقُولُ الإنسَانُ یَومَئِذٍ أَینَ المَفَرُّ/ کَلَّا لَا وَزَرَ/ إِلَی رَبِکَ یَومَئِذٍ المُستَقَرُّ». اصلاً آیات دیگری که تصویر می کند یک بخشی آن لحظاتی است که محشر می خواهد به پا بشود. «إذَا السَّماءُ انشَقَّت/ وَ أذِنَت لِرَبِّهَا وَ حُقَّت/ وَ إذَا الأرضُ مُدَّت/ وَ أَلقَت مَا فِیهَا وَ تَخَلَّت/ وَ أذِنَت لِرَبِّهَا وَ حُقَّت». وقتی رسول خدا این آیات را می خواندند غش می کردند. سوره مزمل را جناب ابن مسعود خواند، «وَ ذَرنِي وَ المُکَذِّبِینَ أُولِي النِّعمَةِ وَ مَهِلهُم قَلِیلاً/ إنَّ لَدَینَا أَنکَالًا وَ جَحِیمًا/ وَ طَعَامًا ذَا غُصِّةٍ وَ عَذَابًا أَلِیمًا»، پیغمبر غش کرد. وقتی آیه «لَها سَبعَةَ اَبواب» نازل شد آن چنان اوضاع پیغمبر به هم ریخت که کسی جرات نکرد با پیغمبر حرف بزند، مجبور شدند بروند حضرت زهرا را بیاورند. این دو تا مطلب.
شریعتی: این قدر که سنگین است.
حجت الاسلام عاملی: بله. کنار هم باید باشند، مکمل هم هستند. یک وقتی که انسان دیگر اعتلا نفس ناطقه شد دیگر صحبت، صحبت جهنم نیست. صحبت، صحبت جمال حضرت حق است. این دو تا انسان را خالص می کند. این آیه را نگاه کنید چقدر خوب است. «إنَّا اَخلَصنَاهُم بِخَالِصَةِ ذِکرَی الدَّارِ» یعنی آن چیزی که آدم را خالص می کند ذکر الدار است.
شریعتی: ذکر الدار یعنی چه؟
حجت الاسلام عاملی: ذکر الدار یعنی ذکر آخرت. پیغمبرها را که خدا زندگی شان را توصیف می کند می گوید این ها را که این طور خالص دیدی چطور خالص شدند. «إنَّا اَخلَصناهُم» ما خالص کردیم. به چه چیزی خالص کردیم؟ «إنَّا اَخلَصنَاهُم بِخَالِصَةِ ذِکرَی الدَّارِ».
شریعتی: یاد مرگ، یاد قیامت.
حجت الاسلام عاملی: پای حساب. من آن قدر از این آیه این دعا را درست کردم. خودم این دعا را می خوانم. آن قدر این دعا را می خوانم. «اللّهُمَّ اَخلِصني بِخالِصَةِ ذِکرَی الدَّار». و مسئله توحید هم کنارش است که توحید هم باز در روایات ما است که «اللّهُمَّ اَخلِصینِي بِخالِصَةِ تُوحیدِک، فَجعَلنی مِن صَفوَةِ عَبیدِک» یعنی بخواهی صفوة العبید بشوی راهش توحید است. خالصت می کند می شوی صفوه. صفوه یعنی آن کسی که خدا انتخاب کرده است. خدا انتخاب دارد، هر روز انتخاب دارد. حالا غالب آیات قرآن را نگاه بکنید خدای متعال در هر دو مطلب سنگ تمام گذاشته است. از این دو مطلب تعبیر به امر عظیم شده است. «عَمَّ یَتَساءَلُون/ عَنِ النَبَإ العَظیم». در نتیجه یک مطلبی است که هر کس متقی را نگاه می کند می گوید ذهنش قاطی دارد. «وَ یَقُولونَ لَقَد خُولِطُوا». آن وقت امیرالمومنین خودش جواب داده است. «وَ لَقَد خالَطُهُم اَمرُ عَظیم».
شریعتی: آن امر عظیم است که این ها را به این حال و روز انداخته است.
حجت الاسلام عاملی: بله. باز همان قرآن که گفته است نبا عظیم، امیر را می بینید که امیرالمومنین هم می گوید عظیم.
شریعتی: «إنَّ زُلزِلَةُ الساعَةِ شِيءٌ عَظیم».
حجت الاسلام عاملی: باز هم این جا کلمه عظیم را انتخاب کرده است. یعنی هر چه مربوط به آخرت کلمه عظیم کنارش است. حضرت آقا، شما سوره حمد را که شروع می کنید از حمد حرکت کن تا «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» متفرع بر آن ماقبل است. آن ماقبل عبارت است از همین دو تا مطلب؛ تصویر جمال حق و تصویر یوم الدین. می دانید که کل سوره حمد آیات قرآن هر کجا دست بگذارید برمی گردد به این هفت آیه. لذا سوره حمد این قدر برکت دارد، آثار دارد. هر آیه ای را دست بگذارید به یکی از این آیه برمی گردد. «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» تا آخر. و از «الْحَمْدُ» شروع می کند، «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ/ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ/ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» تا این جا غیبت است، خطاب نیست. اما این جوری که حرکت می کند به خودی خود به خطاب می رسد. «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ».در فن ادبیات عرب به این می گویند التفات. یعنی آن سیر و آن مسیر که حرکت کردی به خودی خود شما را رساند به حضور.
شریعتی: یعنی یک راهی را شروع می کنی یک دفعه دیدی رسیدی.
حجت الاسلام عاملی: رسیده حضور. شد «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ». یعنی اسراری که خدا در این قضیه گذاشته است. حالا این قاب تصویری را که خدا درست کرده است در قرآن هم از جمال خودش یک قاب تصویر درست کرده است، هم از محشر درست کرده است. من می روم سراغ قاب تصویر محشر. دو جلسه در این باب می خواهیم صحبت کنیم. خیلی قابل استفاده است. قاب تصویر را اگر نگاه کنی محشر را خدا تصویر کرده است شما اجزای مختلف می بینید. «وَ جِيءَ یَومَئِذٍ بِجَهَنَّمَ» جهنم را برداشته آورده محشر. «وَجیءَ بِالنَبِیّینَ وَ الشُهداء». «وَ نَضعُ المَوازینَ القِسط لِیَومِ القِیامَةِ» برداشته آن جا برده است. قیافه انسان ها مفصل صحبت کرده است. «وَجُوهٌ یَومَئِذٍ بَاسِرَةٌ/ تَظُنُّ أَن یَفعَلُ بِهَا فَاقِرَةٍ/ کَلّا إذا بَلَغَتِ التَّراقِيَ/ وَ قِیلَ مَن رَاقٍ/ وَ ظَنَّ أنَّهُ الفِرَاقُ/ وَ التَفَتِ السِّاقُ بِالسِّاقِ».موسیقی را نگاه کنید. بگذارید یک نکته بگویم حضرت آقای شریعتی.
شریعتی: بفرمایید.
حجت الاسلام عاملی: این نکته آن قدر ارزش دارد. خدای متعال در قرآن به خاطر حفظ موسیقی کلام قواعد قطعی ادب عربی را کنار گذاشته است. صد درصد من اعتراض می کنم که چطور ممکن است. چون کار من همین است، سال های متمادی از عمرم را برای این قضیه گذاشته ام. آن قدر برای شما از قرآن دلیل می آورم که قواعد قطعی را خدا کنار گذاشته است به خاطر این که موسیقی کلام رعایت بشود. قرآن یک کلام آهنگین است و آهنگین است یک بخش جمالش همین است. یعنی خدا این قدر به جمال حساس است. یعنی تو هم باید جمال داشته باشی. فکرت جمال داشته باشد، اخلاقت، رفتارت، سلوک اجتماعی ات باید جمال داشته باشد.
شریعتی: همه چیز موزون باشد.
حجت الاسلام عاملی: «والفَجر/ وَ لیالٍ عَشرٍ/ وَالشَّفعِ وَالوَترِ/ وَالِّیلِ إذا یَسرِ». اذا مگر جزم می رود. اذا جرم نمی رود. خدا قانون را کنار گذاشته است تا آهنگ کلام، موسیقی کلام، درست بشود. یک کتابی ما داریم، سر اوزان در آیات قرآن، 4 جلد است. تمام اسرار قرآن را بحث می کند. آن جا من مفصل وارد شدم و ادله را هم آوردم. «وَ المَلائِکَةُ بَعدَ هَذه ظَهیر»، ملائکه جمع است، ظهیر چطور آمد. فقط آن فواصل موزون بشود. «وُجُوهٌ یَومَئِذٍ باسِرَةُ»، «وُجوهٌ یَومَئِذٍ ناظِرَةُ/ إلَی رَبِّهَا نَاظِرَةٌ/ وَ وُجُوهٌ یَومَئِذٍ باسِرَةٌ». باسر یعنی خیلی عصبانی. آن قدر بعضی صورت ها عصبانی است نمی شود نگاه کرد. قاب تصویر محشر است. «وُجُوهٌ یَومَئِذٍ باسِرَةُ/ تَظُنُّ أَن یَفعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ» الان می گوید کمرم، ستون فقراتم می شکند. «تَظُنُّ أَن یَفعَلَ بِهَا فَاقِرَةٌ/کَلِّا إذا بَلَغَتِ التَّرَاقِيَ». وقتی نفس به این حلقوم رسید، «وَ قیلَ مَن راقٍ/ وَ ظَنَّ اَنَّهُ الفِراق/ وَ التَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ». ببینید چقدر موزون است. معانی اش را نگاه کنید ببینید چقدر وحشتناک است. ما در این خصوص یک جزئی از قاب تصویر محشر را برمی داریم، چون مربوط به انقیاد ما است، مربوط به همین آثار گناه است، یک کاری که گنهکار در آن جا دارد عبارت است از کلمه ویل، وای بر من، وای بر من. این را من می خواهم دو جلسه اگر خدا توفیق بدهد من بحث بکنم که وای بر من، وای بر من. خدا هم بگوید یک بار نگو وای بر من. «وَ مَن اُوتِي کِتَابَهُ وَرَاءَ ظَهرِهِ/ فَسَوفَ یَدعُوا ثُبُورًا». صحنه را که می بیند وای بر من، وای بر من.
شریعتی: «یا لَیتَني».
حجت الاسلام عاملی: خدا می گوید: « لَا تَدعُوا الیَومَ ثُبُورًا وَاحِدًا وَادعُوا ثُبُورًا کَثِیرًا». یک بار نگو وای مَنَ، وای مَنَ. ما آذری ها می گوییم وای مَنَ، وای مَنَ. آن وقت از حالت اعتذار هم شروع می شود. «وَاقتَرَبَ الوَعدُ الحَقّ» ناظر به حالت اعتذار است، وعده حق که نزدیک می شود. این آیه آن قدر هیبت دارد. نمی گوید «قَرُبَ الوَعدُ الحَق». به زیبایی گفتند چرا خدا گفته است «اقتَرَبت السّاعَةُ وَ انشَقِّ القَمَر»، نگفته است «قَرُبَتُ السّاعَةٌ وَ انشَقِّ القَمَر». گفت من 300 حکم از اقترب می فهمم یک موردش از «قَرُبَ» نمی فهمم. این وقتی می گوید «وَاقتَرَبَ الوَعدُ الحَقّ» دنبالش یک آیه دیگر برای شما می خوانم. در حالت اعتذار هنوز در این «یا وَیلَنا» وای، وای، من چه ظلمی به خودم کردم، «إنَّا کُنّا ظالِمین».این یک جزئی از تصویر قاب است. ان شاءالله محشر را ما شروع می کنیم برای توضیحش.
شریعتی: خیلی از شما ممنون و متشکرم. باید ترسید.
حجت الاسلام عاملی: و در کنارش امیدوارم بود. خدای متعال 120 بار انذار، 80 بار تبشیر در قرآن.
شریعتی: خیلی از شما ممنون و متشکرم. و خیلی سپاسگزارم از لطف و عنایت و محبت شما. آیات را بشنویم. حالا ان شاءالله بعد از این که برگشتیم از تلاوت قرآن، اشاره قرآنی امروز را هم حاج آقای عاملی عزیز برای ما خواهند فرمود. صفحه 365 را امروز با هم تلاوت می کنیم. آیات 56 تا 67 سوره مبارکه فرقان را به اتفاق خواهیم شنید و همچنان همراه شما هستیم با سمت خدا. بفرمایید خواهش می کنم.صفحه365قرآن کریم
شریعتی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». ان شاءالله که دل ها ما را به نور قرآن منور بکند و به تک تک ما این توفیق را بدهد که گرد غربت از ساحت نورانی قرآن کریم برداریم. این جا سمت خداست، به تک تک عزیزانمان مجدداً سلام می کنم و آخر هفته خوبی را برایتان از خداوند متعال مسالت می کنم. اشاره قرآنی امروز را حاج آقای عاملی بفرمایند و ان شاءالله حسن ختام فرمایشاتشان را بشنویم.
حجت الاسلام عاملی: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ». سوره فرقان، از آیه 63 به بعد تا آخر. خدای متعال در این آیات انسان آرمانی را تعریف می کند. چقدر خوب است که متولیان فرهنگ ما این موضوع را مدنظر قرار بدهند. جوان آرمانی، دانش آموز آرمانی، دانشجوی آرمانی، استاد دانشگاه آرمانی، معلم آرمانی، دانشگاه آرمانی، مدرسه آرمانی، خانواده آرمانی، زوجین آرمانی، تاجر آرمانی، همسر آرمانی، فرزند آرمانی. بعضی از این ها را ما در شهر خودمان در محیط دانشگاه اجرا کردیم. خدای متعال این جا خودش وارد شده است، در وصف انسان آرمانی 12 وصف را شمرده است. هر کس این 12 وصف را داشته باشد انسان آرمانی می شود. آخرش هم فرموده است: «اُولئِکَ یُجزَونَ الغرفَة بِمَا صَبَرُوا» این ها هستند که شایسته آن سفره بساط اصلی انس من هستند به خاطر صبرشان. «وَ یُلَقونَ فِیهَا تَحِیِّةَ وَ سَلَامًا» این ها کسانی هستند که در بهشت من به این ها سلام می دهم. «سلامٌ مِنَ الحَیِّ الَّذي لایَمُوت، إلَی الحَیِّ الَّذي لایَمُوت». یک نامه سرگشاده به اهل بهشت می آید که نوشته است«سلامٌ مِنَ الحَیِّ الَّذي لایَمُوت، إلَی الحَیِّ الَّذي لایَمُوت». حالا آن ها را 1) اول باید عبد باشد، «وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ». آن هایی که «الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا» آن هایی که تکبر ندارند در زندگی. «وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا» آن ها وقتی جاهل می خواهد زهرش را بریزد با آن ها درگیر نمی شوند، سریع رد می شوند. چون جاهل زهرش را که هنوز نریخته است آن خیلی مانده است تا آن که ریخته است. با جاهل سر و کله نمی زنند. «وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا» آن هایی که در عبادت خیلی چابک هستند. شب، روز؛ شب ها در حال سجده و در حال قیام هستند. «وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ» روز شب دست گذاشت. انسان آرمانی آن است که از شب سهم بگیرد. روز و شب از ما سهم می گیرند. چرا می گوید «سُلطانُ الَیل وَ سُلطانُ النَّهار». دعای سمات خواندید. چرا می گوید سلطان؟ چون بر ما سلطنت دارد. روز را می گوید سلطان چون بر ما سلطنت دارد. «سِنینَ وَ ساعات سلطان» بر ما تسلط دارد. ما یک مجموعه انفاس هستیم که وقتی نفس کم می شود ما هم کم می شویم. فلذا شب از شما می گیرد شما هم از شب بگیرید.
شریعتی: یعنی شب و روز گاهی سوار ماست ولی ما می توانیم سوار بشویم.
حجت الاسلام عاملی: بله. آن ها از ما تسلط دارند در هر حال. حالا که آن ها از شما می گیرند شما هم از شب بگیرید. خدا در حدیث قدسی فرموده است شب مال من است. «وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ» آن هایی که از عذاب جهنم می ترسند. انسان آرمانی این وصف را باید داشته باشد. «وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا» اهل انفاق هستند، اهل ایثار هستند، اما نه زیاده روی می کنند و نه دستشان را می بندند. «وَ الَّذینَ لَا یَدعُونَ مَعَ اللهِ إلهًا آخَرَ» اهل شرک نیستند. «وَلَا یَقتُلُونَ النَفسَ الَّتي حَرَّمَ اللهُ إلّا بِالحَقِّ» قاتل نفس محرمه نیستند، سقط جنین نمی کنند. بنده خدا چون نمی تواند از خودش دفاع کند باید حقش ضایع بشود؟! «وَلَا یَزنُون» اهل بی عفتی نیستند، اهل فحشا نیستند. خدای متعال این ها را تا آخر می فرماید تا می رسد به «وَالَّذینَ لَا یَشهَدُونَ الزُّورَ» دادگاه نمی رود شهادت زور، شهادت دروغ، بدهد. پول بگیرد بیاید آن جا شهادت دروغ بدهد، حقی ضایع بشود، تا روز قیامت لحظه به لحظه گناه نوشته می شود. حقی که ضایع شد ادامه پیدا می کند. «وَ إذَا مَرُّوا بِالَّغوِ مَرُّوا کِرَامًا» اهل لغو نیستند. چیزی که نه فایده دنیوی دارد نه فایده اخروی، اصلاً سراغ این جور چیزها نمی روند. «وَالَّذینَ إذَا ذُکِّرُوا بِآیاتِ رَبِّهِم لَم یَخِرُّوا عَلَیها صُمَّا وَ عُمیَانًا» وقتی آیات خوانده می شود کورکورانه با آیات برخورد نمی کنند. تدبر می کنند، تعقل می کنند. خدا چرا این جمله را گفته است، چرا این قید را زده است، که یک دریا است. و آن ها یک صفتش انسان آرمانی هم این است که دستش را بالا می گیرد می گوید خدایا من از تو یک شریک زندگی می خواهم که وقتی ببینم چشمم روشن بشود، اولادی می خواهم که وقتی آن ها را ببینم چشمم روشن بشود. یعنی حساس است، در ازدواج به هر دری نمی زند. برای بچه و نسلش که امتدادش است بی تفاوت نیست، به تربیت فرزندانش حساسیت دارد، به کوچه و بازار نمی سپارد. «وَاجعَلنَا لِلمُتِّقِینَ إمَامًا» و آرزویش این است که ای کاش ما امام باشیم برای متقین. یعنی به درجه ای از تقوا برسیم که برای اهل تقوا امام باشیم. یعنی برای خودش و فرزندانش و اهل بیتش نفس می خواهد، واهمه قدسی می خواهد.
شریعتی: و چه افقی را ترسیم می کند.
حجت الاسلام عاملی: این 12 مورد می شود انسان آرمانی.
شریعتی: خیلی از شما ممنونم حاج آقای عاملی. ان شاءالله ما هم جزو این دسته باشیم. دعا بکنید و خداحافظی کنیم.
حجت الاسلام عاملی: آقای شریعتی: تنها دعایی که خدا اول خودش آن را خوانده است بعد به ما گفته است شما بخوانید کدام دعا است؟
شریعتی: صلوات بر محمد و آل محمد.
حجت الاسلام عاملی: احسنتم. اول خودش گفته است: «إنَّ الله وَ مَلائِکَةُ یُصَلُّونَ عَلَی النَبّي». بعد از ما خواسته است که ما این دعا را بخوانیم. از این معلوم می شود که هیچ دعایی به پای صلوات نمی رسد و لذا اگر کسی در کنار صلوات یک حاجت مهم خودش را بگذارد روایت است که خدا حیا می کند صلوات را بپذیرد ولی آن دعا را نپذیرد. من هم یک دعای بسیار خطیر کنارش می گذارم که از حضرت امام یاد گرفتم. این را حضرت آقای اجتهادی به ما نقل کرده است. امام تاکید داشتند روی این دعا: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد، وَ إذفَع عَنَّا البَلاءَ المُبرَمَ مِن السَّماءِ إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیٍ قَدِیرٌ». اول صلوات، بلاهایی که خدا از ما دفع می کند بیشتر از نعمت هایی است که به ما داده است. اگر در نعمت گفته است: «وَ إن تَعُدُوا لا نِعمَةَ الله لا تُحصُوها»، در دفع بلا چه بگوید. دیگر نمی شود، در قدرت ما نیست که تعبیری پیدا بکنیم. «وَ إذفَع عَنَّا البَلاءَ المُبرَمَ مِن السَّماءِ إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیٍ قَدِیرٌ».ان شاءالله خدای متعال تمام بلاها را از ملت ما دفع کند، مخصوصاً کرونا و مخصوصاً این حصار ظالمانه چهل ساله را که برای ما درست کردند. ان شاءالله خدای متعال در اسرع وقت از کشور ما برطرف بفرماید.
شریعتی: الهی آمین. خیلی ممنون و متشکرم.
دلی سبز و تناور داشت گلدان
نگاهی خیره بر در داشت گلدان
دو رکعت ندبه خواند و منتظر شد
نباریدی، ترک برداشت گلدان
ما برای سلامت شما دعا می کنیم، شما هم برای ما دعا کنید. تا سلامی دوباره.
فایل تصویری این برنامه
فایل صوتی این برنامه
